Trầm cảm - căn bệnh của xã hội hiện đại

10:58 | 11/04/2017

3,164 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn chủ đề ngày Sức khỏe thế giới (7-4) năm nay là “Trầm cảm - Hãy cùng trò chuyện”. Chọn chủ đề này, WHO muốn cảnh báo cũng như đưa ra cách nhận biết và tăng cường nhận thức về căn bệnh liên quan đến sức khỏe tâm thần của người dân. 

Ngàn lẻ một lý do

Tại Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai hiện đang điều trị cho một sinh viên năm cuối của một trường đại học ở Hà Nội. Nữ sinh này sau hơn 1 tháng rơi vào trạng thái mất ngủ, chán ăn, sút cân, hay cáu gắt và giận dữ, gia đình đã phải đưa em đến Viện Sức khỏe Tâm thần cấp cứu. Bố mẹ em cho biết, trước đây vốn là một cô gái khỏe mạnh, vui vẻ, hay cười nói với mọi người, nhưng sau khi chia tay với người yêu cùng áp lực học tập, em “trở bệnh”. “Bệnh” của em là hay mệt mỏi, không muốn đi học và cũng không muốn động tay chân làm bất kể việc gì. Đã vậy còn hay khóc, thậm chí có lúc thấy chán sống và muốn kết thúc cuộc sống này để không còn đau khổ, buồn tủi cùng cả sự tẻ nhạt mà em gắn cho cuộc sống. Các bác sĩ Viện Sức khỏe Tâm thần, dựa trên các biểu hiện bệnh và thể trạng của em đã xác định em bị trầm cảm nặng.

Tương tự, một nam bệnh nhân khác dù đã 79 tuổi nhưng cũng bị trầm cảm trong tình trạng suy kiệt cơ thể nặng. Bệnh nhân không muốn ăn uống, giao tiếp với ai, kể cả con cháu. Theo lời kể của người nhà, trước khi vào viện 3 tuần, bệnh nhân thường xuyên khóc lóc, than phiền về thể trạng yếu, sút cân nhanh chỉ trong vòng 3 tuần giảm 3kg. Đêm bệnh nhân ít ngủ, buồn phiền, mệt mỏi tới mức không cải thiện được. Nhiều lúc ông còn nói với người nhà về cái chết và xin lỗi không ngớt vì đã làm khổ họ. Điều đáng nói là đây không phải lần đầu tiên bệnh nhân rơi vào tình trạng này mà đã nhiều lần. Thậm chí có thời kỳ ông còn muốn tự sát. Các bác sĩ kết luận bệnh nhân bị trầm cảm tái diễn nặng.

tram cam can benh cua xa hoi hien dai
Điều trị bệnh nhân trầm cảm ở Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai

Một trường hợp khác cũng đáng kể là một người đàn ông 40 tuổi nhưng cũng bị trầm cảm nghiêm trọng. Vốn là một sinh viên giỏi của Trường ĐH Kiến trúc, đã từng làm việc tại một công ty xây dựng lớn, đã có gia đình êm ấm với vợ và một con trai, anh bỗng trở nên trầm lắng đến mức lạ kỳ khi cả ngày không nói năng với ai câu nào, kể cả người thân, đồng nghiệp. Nhiều ngày bỏ bữa, anh không muốn ăn chỉ đốt hết điếu thuốc này đến điếu thuốc khác. Anh ngồi lỳ một góc phòng và câm lặng hết giờ này đến giờ khác, không quan tâm đến ai và cũng không cần ai quan tâm đến mình. Anh có biểu hiện lơ đãng tâm trí khi nhớ nhớ quên quên, ngay cả những việc vốn làm hằng ngày như trước đây là đón con. Đến một ngày anh muốn chết hơn muốn sống. Có lúc anh đã cầm dao cứa vào tay để tự sát. May có người phát hiện, can ngăn kịp thời.

Vợ anh kể, từ ngày nghỉ không làm ở công ty cũ và chuyển mấy lần sang các công ty khác, anh “bỗng dưng” trở nên như vậy. Đi khám tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương, các bác sĩ kết luận anh bị trầm cảm.

Phụ nữ trầm cảm gấp 2 lần nam giới

Ths.BS Nguyễn Doãn Phương, Phụ trách Viện Sức khỏe Tâm thần cho biết, tại Việt Nam, hiện có khoảng 30% dân số có rối loạn tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm chiếm 25%. Trong năm 2016, riêng Viện Sức khỏe Tâm thần đã khám và điều trị ngoại trú 18.402 lượt bệnh nhân trầm cảm (chiếm 30%), điều trị nội trú 446 lượt bệnh nhân. Trung bình mỗi ngày có 50 bệnh nhân đến khám và điều trị về trầm cảm và mỗi năm số người tự sát do trầm cảm ở nước ta từ 36.000-40.000 người. Nghiên cứu mới nhất của Viện Sức khỏe Tâm thần còn cho thấy, năm 2016, trong số những bệnh nhân từ 45 tuổi trở lên bị trầm cảm có nhiều bệnh nhân có ý tưởng hoặc hành vi tự sát. Đa số tự sát do bệnh nhân cảm thấy mình vô dụng, tội lỗi, không xứng đáng sống. Phần lớn các trường hợp trầm cảm có khuynh hướng trở thành mạn tính và tái diễn cũng như phục hồi không hoàn toàn giữa các giai đoạn.

Nguyên nhân của bệnh trầm cảm, theo TS Dương Minh Tâm, Viện Sức khỏe Tâm thần là do mất mát người thân, ly dị, sống độc thân, thiếu sự hỗ trợ chăm sóc từ xã hội, cộng đồng hoặc gien di truyền, lạm dụng rượu, bia, thay đổi môi trường sống, thay đổi công việc, thất nghiệp, bị lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục, xung đột cá nhân trong các mối quan hệ, áp lực cuộc sống… Điều đáng nói, với bệnh trầm cảm, phụ nữ có nguy cơ mắc cao hơn nam giới gấp 2 lần do sự thay đổi hormone ở lứa tuổi dậy thì, trong chu kỳ kinh nguyệt, bị sảy thai hoặc thời kỳ tiền mãn kinh…

Để điều trị khỏi hẳn trầm cảm, theo BS Nguyễn Doãn Phương không phải là không thực hiện được, bởi đó là rối loạn tâm thần phổ biến. Tuy nhiên, cái khó nhất trong điều trị trầm cảm là bệnh nhân phải được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ. Ngoài ra cần có sự phối hợp của tất cả các chuyên khoa và sự hỗ trợ từ phía gia đình, cộng đồng xã hội. Thế nhưng, cái điều tưởng như dễ dàng thực hiện này lại đang là khó khăn thách thức với chuyên ngành điều trị tâm thần. Phần lớn bệnh nhân trầm cảm không được nhận biết và điều trị sớm. Nhiều trường hợp bệnh nhân trầm cảm còn kỳ thị hoặc biểu hiện bằng các triệu chứng cơ thể nên đến khám tại các chuyên khoa khác trước khi đến khám tại chuyên khoa tâm thần dẫn đến chậm trễ trong điều trị. Bên cạnh đó, khi điều trị trầm cảm cần thời gian kéo dài, tiếp nữa việc dùng liệu pháp hóa dược đôi khi lại có tác dụng không mong muốn nên bản thân bệnh nhân và gia đình không tuân thủ quy trình điều trị, bỏ giữa chừng.

Bác sĩ Phương nói: “Trong thực tế điều trị, hơn 50% bệnh nhân có nguy cơ tái diễn sau cơn thứ nhất, tỷ lệ này tăng dần lên đến 70% sau cơn tái diễn thứ 2 và sau cơn tái diễn thứ 3 là 90%. Một số thuốc chống trầm cảm đạt được mức độ đáp ứng điều trị bệnh nhưng khi đó bệnh nhân vẫn còn các triệu chứng gây ảnh hưởng đến chức năng hoạt động khác nên vẫn phải tiếp tục điều trị. Một thứ thuốc điều trị chống trầm cảm lý tưởng là bên cạnh cân bằng giữa hiệu quả và tác dụng phụ, thì còn phải giúp bệnh nhân phòng ngừa tái diễn, tái phát, giải quyết các triệu chứng còn tồn tại… để bệnh nhân hồi phục hoàn toàn và duy trì các chức năng xã hội của mình. Để điều trị được như vậy cần kiên trì”.

BS Phương khuyến cáo với đồng nghiệp, khi gặp bệnh nhân trầm cảm, với những bác sĩ chăm sóc sức khỏe ban đầu cần nhận biết được sớm các dấu hiệu trầm cảm, từ đó tư vấn và giới thiệu họ đến khám tại các cơ sở điều trị chuyên khoa tâm thần để được điều trị sớm nhất nhằm đạt hiệu quả nhất. Còn đối với các bác sĩ chuyên ngành tâm thần, đứng trước một bệnh nhân có dấu hiệu trầm cảm, cần phải đánh giá được mức độ nặng - nhẹ của bệnh, nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng liên quan tới xuất xứ của bệnh. Trên cơ sở đó, tư vấn, đưa ra hướng điều trị và theo dõi tình trạng bệnh nhân để có thể quyết định cho họ điều trị ngoại trú hay nội trú.

Với bệnh nhân, bác sĩ Phương cũng chia sẻ: “Hãy chủ động trò chuyện với những người thân khi thấy mình có các dấu hiệu của bệnh trầm cảm. Như vậy, bệnh nhân cũng dễ được phát hiện sớm để điều trị sớm”.

DẤU HIỆU NHẬN BIẾT TRẦM CẢM

Cảm giác buồn chán, trống rỗng; khó tập trung suy nghĩ, hay quên; luôn cảm giác mệt mỏi, không muốn làm việc gì; cảm giác tội lỗi thường trực và thấy mình vô dụng, không xứng đáng; mất ngủ, hoặc ngủ quá nhiều; hay cáu gắt, giận dữ; giảm thích thú trong các hoạt động hoặc sở thích hằng ngày; giảm cảm giác ngon miệng, sụt cân hoặc ăn quá nhiều. Nghĩ về cái chết, có ý tưởng hoặc hành vi tự sát. Ngoài ra, nhiều bệnh nhân trầm cảm còn có biểu hiện đau đầu, tức ngực, rối loạn tiêu hóa… Khi có các triệu chứng như vậy bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân phải đưa đi khám ngay.

Nguyễn Anh

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc
  • nang-luong-cho-phat-trien
  • pvoil-duong-xa-them-gan
  • vietinbank
Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

(PetroTimes) - Lễ hội Holi của người Hindu, còn được gọi là Lễ hội Màu sắc, báo trước sự khởi đầu của mùa xuân.