Trách nhiệm thuộc về ai?

Trước khi bị bắt, ông Phạm Công Danh từng là Chủ tịch Ngân hàng TMCP Xây dựng Việt Nam, nhưng đã bị miễn nhiệm chức vụ từ 28/7.  

Do vậy, một vấn đề dư luận rất quan tâm là tại sao ông Phạm Công Danh được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) chấp thuận dự kiến và được ĐHĐCĐ bầu làm thành viên HĐQT, rồi HĐQT bầu làm Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Ngân hàng TMCP Xây dựng Việt Nam, trong khi trước đó (năm 1991) ông Phạm Công Danh đã từng bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản XHCN, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản công dân và đã bị Tòa án nhân dân tối cao tại Đà Nẵng tuyên phạt 6 năm tù giam?

Ông Phạm Công Danh

Xét về mặt pháp lý, Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD) năm 2010 quy định về điều kiện, tiêu chuẩn đối với thành viên HĐQT của TCTD (Khoản 1, khoản 2 Điều 50, Điều 33, Điều 34), trong đó những người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang chấp hành bản án, quyết định về hình sự của Tòa án; người đã bị kết án về tội từ tội phạm nghiêm trọng trở lên; người đã bị kết án về tội xâm phạm sở hữu mà chưa được xoá án tích không được là thành viên HĐQT của TCTD. Đồng thời, Luật Các TCTD năm 2010 giao NHNN quy định cụ thể thủ tục, hồ sơ chấp thuận danh sách dự kiến việc bầu, bổ nhiệm thành viên HĐQT, thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Ban kiểm soát, Tổng Giám đốc (Giám đốc) của TCTD (Điều 51). 

Theo hướng dẫn của NHNN ban hành đầu năm 2012, một số các thành phần hồ sơ của TCTD cần phải có để NHNN xem xét, đánh giá việc đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn nêu trên bao gồm: Văn bản của Chủ tịch HĐQT của TCTD đề nghị NHNN chấp thuận danh sách dự kiến nhân sự, trong đó cam kết nhân sự dự kiến bầu, bổ nhiệm đảm bảo đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật và Điều lệ của TCTD; Sơ yếu lý lịch cá nhân có xác nhận bởi chính quyền địa phương nơi cư trú, trong đó yêu cầu cá nhân cam kết những lời khai là đúng sự thật và chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật đối với toàn bộ thông tin tại bản khai và Phiếu lý lịch tư pháp của nhân sự dự kiến bầu, bổ nhiệm.

Bên cạnh đó, hướng dẫn này cũng quy định trách nhiệm rất rõ ràng của TCTD trong việc thẩm định điều kiện, tiêu chuẩn của nhân sự dự kiến, lập và thông qua danh sách trước khi trình NHNN xem xét; đồng thời, không quy định việc NHNN phải kiểm tra, đối chiếu, xác minh tại các cơ quan, tổ chức liên quan khi xem xét, chấp thuận danh sách nhân sự dự kiến làm thành viên HĐQT của TCTD.

Phiếu lý lịch tư pháp của ông Danh

Trở lại trường hợp ông Phạm Công Danh, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (khi đó là Ngân hàng TMCP Đại tín) đã có văn bản đề nghị NHNN chấp thuận dự kiến bầu ông Danh làm thành viên HĐQT Ngân hàng, trong đó cam kết ông Danh đảm bảo đầy đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Tại Sơ yếu lý lịch tự khai ngày 18/01/2013 được xác nhận bởi  UBND phường 15 Quận 11 TP.HCM, ông Phạm Công Danh không đề cập đến quá trình thi hành án trong quá khứ mà vẫn cam kết lời khai là đúng sự thật và chịu hoàn toàn trước pháp luật. Trong khi đó, tại Phiếu lý lịch tư pháp số 01 do Sở Tư pháp TP HCM xác nhận vào ngày 22 tháng 1 năm 2013 thì ông Phạm Công Danh không có án tích.

Một vấn đề lưu ý ở đây là ông Danh chưa từng làm việc trong lĩnh vực ngân hàng tài chính, do vậy dữ liệu của NHNN không có thông tin về trường hợp này. Đối chiếu với các quy định hiện hành, hồ sơ đã đảm bảo theo quy định của NHNN, do vậy, NHNN đã có văn bản chấp thuận dự kiến bầu ông Phạm Công Danh làm thành viên HĐQT Ngân hàng TMCP Đại tín.

Trên cơ sở đó, Đại hội đồng cổ đông của Ngân hàng TMCP Đại tín ngày 07/02/2013 đã tiến hành bầu ông Phạm Công Danh làm thành viên HĐQT của Ngân hàng và HĐQT tiếp tục bầu ông Danh làm Chủ tịch HĐQT của Ngân hàng. Việc bầu ông Danh là thuộc thẩm quyền của TCTD, NHNN không thể can thiệp trái quy định của pháp luật. Như vậy, có thể thấy rằng, đối chiếu quy định hiện hành, NHNN đã làm đúng chức năng, nhiệm vụ và thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. NHNN đã thực hiện thẩm định trên cơ sở hồ sơ, giấy tờ, văn bản do người có thẩm quyền ký, cung cấp, chứng thực, xác nhận, cam kết và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Việc phát hiện ra ông Danh đã từng phạm tội hay chưa hoặc phạm tội ở mức độ nào thì NHNN Việt Nam không có trách nhiệm đi điều tra xem xét, mà phải căn cứ theo lý lịch tư pháp đã được các cấp có thẩm quyền xác nhận. Sự việc xảy ra tại Ngân hàng TMCP Xây dựng Việt Nam thời gian qua cho thấy, ông Phạm Công Danh đã không trung thực trong quá trình kê khai thông tin về chính bản thân mình và có hành vi cố ý làm trái nên phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật về những gì đã gây ra.

Nếu bây giờ cứ quy trách nhiệm cho NHNN như thế này thì có lẽ phải giao cho ngân hàng thêm một chức năng đó là: “Chịu trách nhiệm xác minh lý lịch, phẩm chất đạo đức của những người được bổ nhiệm vào các chức vụ chủ chốt ở các TCTD”. Vì với các khung pháp luật như hiện nay, NHNN chả lẽ mỗi khi nhận được hồ sơ xin chấp thuận cho ai đó vào các chức danh chủ chốt của các TCTD lại phải làm công văn gửi Bộ Công an để xác minh sự trong sạch của nhân thân.