Thủ tướng Israel sẽ “ngã ngựa” vì... vợ?

Thủ tướng Benjamin Netanyahu và vợ

Đây là cuộc tổng tuyển cử đột xuất thứ hai trong vòng ba năm qua tại Israel và là thách thức lớn nhất đối với Thủ tướng Benjamin Netanyahu của đảng Likud cánh hữu cầm quyền, người đang tìm kiếm nhiệm kỳ thủ tướng thứ 3.

Trong gần ba tháng qua, tranh cử giữa các đảng phái diễn ra căng thẳng. Thủ tướng Benjamin Netanyahu hy vọng sẽ đánh bại ứng cử viên hàng đầu của phe cánh tả là ông Isaac Herzog, thủ lĩnh đảng Lao động.

Mặc dù được cả thế giới chú ý đến sau bài diễn văn nảy lửa mới đọc trước Quốc hội Mỹ 2 tuần trước đây, nhưng những cuộc thăm dò do giới truyền thông và các tổ chức quan sát bầu cử thực hiện cho thấy người dân Israel có vẻ “muốn buông” Thủ tướng Netanyahu thay vì để ông tiếp tục lãnh đạo quốc gia trong những năm tới. Lý do: vị Thủ tướng nổi tiếng với lập trường cứng rắn bị dân chúng chỉ trích là quá chú ý tới mối đe dọa an ninh đến từ Iran, không chú trọng nhiều đến kinh tế và những vấn đề khác mà ông phải giải quyết cho đất nước.

Hầu hết các bản tin được phổ biến đi kèm với những lời bình luận của giới quan sát trước ngày cuộc bầu cử đều chứa đựng nội dung tương tự, báo trước thời đại chính trị khởi đầu từ năm 2009 của ông Netanyahu và đảng Likud do ông lãnh đạo sẽ kết thúc, nhường chỗ cho liên minh đảng Lao động của ông Isaac Herzog. Năm nay 54 tuổi, hành nghề luật sư, là đại biểu quốc hội, thủ lĩnh phe đối lập, thân phụ ông từng là đại sứ ở Mỹ và 2 lần được chọn làm Tổng thống Israel, ông Isaac Herzog không có tài hùng biện như Netanyahu, nhưng các nhà quan sát chính trị tin rằng cánh cửa thành công của ông Herzog đang mở rộng nhờ vào kế hoạch cứu nguy kinh tế mà ông đưa ra khi tranh cử.

Chỉ một vài tuần trước, ai cũng tin ông Netanyahu sẽ tái đắc cử rất dễ dàng, nhưng vài ngày trước bầu cử mọi chuyện lại thay đổi quá nhanh. Bằng chứng là những dự đoán được đưa ra cho thấy số ghế đại biểu liên minh đảng Lao động của ông Herzog có được sẽ hơn đảng Likud của vị thủ tướng đương nhiệm tới 3 hoặc 4 ghế. Không vội vã đưa ra kết luận Thủ tướng Netanyahu sẽ thua cuộc, nhưng cựu Đại sứ Mỹ tại Israel, Martin Indyk, tin rằng, “Ông ta (Netanyahu) đang gặp khó khăn, và không biết giờ chót ông ta có thể thay đổi được tình hình hoặc có thể thu phục được những đảng nhỏ khác đứng trung lập chính phủ liên minh hay không”.

Theo Indyk, người dân Israel không thể quên nguy cơ Iran và Palestine có thể gây nên, nhưng chuyện then chốt vẫn là kinh tế và những gì thiết thực của đời sống hàng ngày, chẳng hạn như mức sinh hoạt gia tăng, giá nhà tăng vọt đến mức chóng mặt trong suốt thời gian ông Netanyahu cầm quyền. Ông Herzog thu hút được sự chú ý của cử tri vì ông ta đánh mạnh vào những điều người dân Israel đang lo ngại, những điều ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày của họ. Vì thế có thể xem cuộc bầu cử là cơ hội cho cử tri Israel sẽ dùng là phiếu của họ để trình bày quan điểm đối với cá nhân ông Netanyahu và với chính sách của chính phủ đương thời.

48 tám giờ trước bầu cử, nhật báo The Jerusalem Post cho chạy bài phóng sự nói về thị trường địa ốc, quy lỗi cho “chính sách của chính phủ Netanyahu khiến trong 5 năm qua giá nhà đất tăng tới 55%”. Bài phóng sự trích dẫn ngay báo cáo của Phòng Thanh tra Chính phủ cho hay “nhiều chung cư phải mất 12 năm mới xây xong” chỉ vì hệ thống hành chính rườm rà, điều ông Netanyahu đã hứa sẽ sửa đổi khi mới nhậm chức “nhưng đến giờ vẫn chưa thực hiện được”.

Về đối ngoại, lối làm việc của ông Netanyahu và ông Herzog cũng khác nhau. Vài ngày trước khi vị Thủ tướng Israel sang Mỹ đọc bài diễn văn lên án Iran, ông Herzog viết bài gửi cho nhật báo The New York Times để trình bày quan điểm của mình. Trong bài viết đó, ông Herzog nói rõ “lập trường của tôi và của ông Netanyahu về Iran và an ninh quốc gia hoàn toàn chẳng khác gì nhau” nhưng chỉ trích ông Netanyahu đã “sai lầm lớn” khi nhận lời mời của Đảng Cộng hòa Mỹ mà không tham khảo ý kiến với Nhà Trắng. Bài viết có đoạn cho rằng lối làm việc của ông Netanyahu “rất nguy hiểm” vì “tạo nên hiểu lầm là Israel chỉ bắt tay làm việc chung với một đảng phái chính trị ở Mỹ, trong khi chúng ta phải bắt tay với tất cả mọi người dân Mỹ, với đảng Dân chủ cũng như Cộng hòa”.

Trong bối cảnh ấy, một khó khăn khác lại đến từ chính gia đình ông Netanyahu. Dưới tựa đề "Người đồng hành nặng trĩu của Netanyahu", tờ báo Libération (Pháp) ra ngày 13/3 mô tả một người phụ nữ can thiệp vào mọi việc, độc đoán, tiêu xài như nước. Bà Sara, vợ của Thủ tướng, đang làm cho dư luận và giới truyền thông Israel bực dọc.

Tờ báo kể lại bà Sara luôn đi sát, nắm tay chồng, nhoẻn miệng cười với báo chí truyền thông mỗi lần ông Netanyahu xuất hiện vận động công chúng. Người Israel không vui, cho là ảnh hưởng của bà không nhỏ. Họ còn nghi ngờ là một số cộng tác viên của ông Netanyahu bị gạt qua một bên là do bà Sara xúi giục.

Trước những khó khăn phải đương đầu, nước cờ chính trị mới nhất ông Netanyahu cho thực hiện là báo trước sẽ mời ông Moshe Kahlon đang lãnh đạo đảng Kulanu tham gia tân chính phủ. Lên tiếng trên đài phát thanh quốc gia, Thủ tướng Netanyahu cho hay, “Nếu tôi là người đứng ra thành lập chính phủ liên minh (sau ngày bầu cử), ông Kahlon sẽ giữ vai trò điều hành bộ tài chính, bất kể đảng của ông ta (Kulanu) lấy được bao nhiêu ghế”. Thông báo này tức khắc được các nhà quan sát chính trị Israel xem là “nỗ lực cuối cùng” của ông Netanyahu nhằm thu hút sự đồng ý của những đảng chính trị nhỏ, để tránh thất bại trước ngày cuộc bầu cử diễn ra.