Thu hút FDI: Vấn đề nằm ở thực thi thể chế!

GS.TSKH Nguyễn Mại.

Theo số liệu thống kê của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tính đến 20/6, cả nước thu hút thu hút thêm 1.145 dự án với số vốn đăng ký đạt 7496,9 triệu USD, tăng 51,3% về số dự án và tăng 95,3% về vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2015. Đồng thời có 535 lượt dự án đã cấp phép từ các năm trước đăng ký tăng vốn với số vốn tăng thêm đạt 3787,8 triệu USD. Như vậy, tổng vốn đăng ký của các dự án cấp mới và vốn cấp bổ sung đạt 1.1284,7 triệu USD, tăng 105,4% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, trên địa bàn cả nước, chính các dự án FDI lại đang là những dự án lớn nhất, được triển khai nhanh nhất và được kỳ vọng đi vào hoạt động trong năm nay. Đó là các dự án mở rộng 2 nhà máy ở Bắc Ninh, Thái Nguyên trị giá 2 tỉ USD của Samgssung và sẽ đi vào hoạt động trong năm nay. Và sâu hơn nữa, ở TP Hồ Chí Minh, Samsung cũng có dự án 2 tỉ USD tại khu công nghệ cao. Dự án này có đặc điểm làm rất nhanh trong vòng 1 năm và sẽ đi vào hoạt động trong vòng một tháng tới, mở ra cánh cửa cho sự phát triển của công nghiệp phụ trợ Việt Nam...

Đánh giá về xu hướng này, GS.TSKH Nguyễn Mại cho rằng đây là tín hiệu vui đối với nền kinh tế. 6 tháng đầu năm, không chỉ vốn đăng ký đầu tư mới, cấp thêm hay vốn thực hiện tăng cao mà còn có nhiều dự án quan trọng, theo đúng định hướng của Chính phủ trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của FDI.

Thu hút FDI của Việt Nam đang đạt nhiều kết quả lạc quan. Tuy nhiên, GS.TSKH Nguyễn Mại cũng đưa khuyến cáo, trong thời gian tới, Việt Nam chắc chắn sẽ chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia mới nổi, đặc biệt trong đó là Ấn Độ, quốc gia đã chứng minh được cho thế giới thấy mình là một thị trường rất tiềm năng. Và thực tế, Ấn Độ cũng đã vươn lên ngang ngửa và dự báo sẽ sớm vượt Trung Quốc, trở thành thị trường thu hút đầu tư số 2 sau Mỹ.

Một dây chuyền sản xuất linh kiện điện thoại của Samsung Thái Nguyên.

Đặc biệt, với những lợi thế của mình, Ấn Độ đang đặt nhiều thách thức đối với hoạt động thu hút FDI của Việt Nam, đó là vấn đề lao động và khoa học công nghệ. Về lao động, dân số Ấn độ cao gấp 12 lần Việt Nam, với nguồn lao động dồi dào, trình độ tay nghề tương đương trong khi giá thành lại rẻ hơn, tạo sức ép mạnh mẽ lên các lĩnh vực dệt may và gia dày. Nếu chúng ta không biết cách nâng cao hơn nữa chất lượng, năng lực cạnh tranh của giá cả, sản phẩm, nâng cao năng lực thị trường và khả năng tiếp cận các đối tác nước ngoài thì chúng ta sẽ sớm thua Ấn Độ.

Còn về đầu tư công nghệ cao, không ai nhắc đến Việt Nam mà người ta chỉ nhắc đến Bangalore như một hiện tượng của thế giới. Mỗi năm, kỹ sư ngành công nghệ của Ấn Độ cũng lớn nhiều lần khi so với Mỹ. Ấn độ cũng có nhiều cá nhân đang làm việc trong các doanh nghiệp phần mềm của Mỹ... nên cạnh tranh về công nghệ cao, dịch vụ hiện đại chúng ta cũng đã thua.

Một thách thức nữa là chúng ta đang nằm ở cuối bảng xếp hạng trong nhiệm vụ thực thi thể chế. Đây rõ ràng là một hồi chuông cảnh cáo. Một thể chế tốt mà không được thực thi nghiêm túc thì hiệu quả mang lại sẽ khó như mong đợi. Những kỳ vọng của doanh nghiệp vào Chính phủ mới có trở thành niềm tin hay không là nằm ở việc thực thi thể chế.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng chỉ ra rằng, Việt Nam đang nắm nhiều lợi thế trong thu hút đầu tư. Đó là các hiệp định tự do đã được ký kết; là sự ổn định của kinh tế vĩ mô, an sinh xã hội…

“Theo đánh giá của các tổ chức quốc tế có tín nhiệm, Việt Nam là nước “đáng sống” trong mắt nhiều nhà đầu tư. Rất nhiều người nước ngoài đã tỏ rõ mong muốn được lập nghiệp và chuyển đến sinh sống tại Việt Nam. Trong bối cảnh niềm tin đã bắt đầu bị suy giảm ở rất nhiều khu vực trên thế giới như Châu Âu, Trung Đông hay Hoa Kỳ… thì rõ ràng đây là điều rất đáng tự hào. Nếu nhìn nhận và phát huy được những lợi thế này, cùng với quyết tâm vượt qua được chính mình thì chúng ta không cần nghi ngại gì về việc FDI sẽ tiếp tục tăng cao trong thời gian tới” – GS.TSKH Nguyễn Mại nhấn mạnh.