Thời của năng lượng sạch

Đầy tiềm năng

Năng lượng sạch là năng lượng được sản xuất trên cơ sở chuyển hoá từ các nguồn năng lượng sơ cấp tái tạo, ít tác động tiêu cực đến môi trường như thuỷ năng, năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng địa nhiệt, năng lượng thuỷ triều, nhiên liệu sinh học... Năng lượng sạch cũng là năng lượng được sản xuất, cung cấp từ các nguồn năng lượng sơ cấp hóa thạch (than đá, sản phẩm dầu, khí đốt) và hạt nhân trên cơ sở sử dụng công nghệ chuyển hoá năng lượng là công nghệ sạch, công nghệ thân thiện môi trường hay bảo vệ môi trường; đồng thời, quá trình sản xuất, cung cấp năng lượng được tiến hành trong điều kiện đảm bảo thực hiện nghiêm ngặt công tác quản lý tác động môi trường, tổ chức hoạt động có hiệu quả cao hệ thống giám sát, kiểm soát, phòng ngừa, giảm thiểu ô nhiễm và các tác động tiêu cực khác đến môi trường.

Theo Trung tâm Năng lượng tái tạo và Cơ chế phát triển sạch, Viện Năng lượng, Bộ Công Thương thì nước ta có tiềm năng rất lớn để phát triển các nguồn năng lượng sạch. Cụ thể, về thủy điện nhỏ, hiện nay có trên 1.000 địa điểm đã được xác định có tiềm năng phát triển thủy điện nhỏ, quy mô từ 100kW tới 30MW với tổng công suất đặt trên 7.000MW, các vị trí này tập trung chủ yếu ở vùng núi phía Bắc, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Điện gió Bạc Liêu giai đoạn 1

Về năng lượng gió, chúng ta cũng được đánh giá là quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng gió tuy số liệu về tiềm năng khai thác năng lượng gió của Việt Nam chưa được lượng hóa đầy đủ bởi còn thiếu điều tra và đo đạc chi tiết. Số liệu đánh giá về tiềm năng năng lượng gió có sự dao động khá lớn, từ 1.800MW đến trên 9.000MW, thậm chí có số liệu còn cho thấy là trên 100.000MW. Tiềm năng năng lượng gió của Việt Nam tập trung nhiều nhất tại vùng duyên hải miền Trung, miền Nam, Tây Nguyên và các đảo.

Năng lượng sinh khối chính là gỗ năng lượng, phế thải - phụ phẩm từ cây trồng, chất thải chăn nuôi, rác thải ở đô thị và các chất thải hữu cơ khác. Khả năng khai thác bền vững nguồn sinh khối cho sản xuất năng lượng ở Việt Nam đạt khoảng 150 triệu tấn mỗi năm. Một số dạng sinh khối có thể khai thác được ngay về mặt kỹ thuật cho sản xuất điện hoặc áp dụng công nghệ đồng phát năng lượng (sản xuất cả điện và nhiệt) đó là trấu ở khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long hay bã mía dư thừa ở các nhà máy đường, rác thải sinh hoạt ở các đô thị lớn, chất thải chăn nuôi từ các trang trại gia súc, hộ gia đình và chất thải hữu cơ khác từ chế biến nông, lâm, thủy hải sản.

Với tổng số giờ nắng cao lên đến trên 2.500 giờ/năm, tổng lượng bức xạ trung bình hàng năm vào khoảng 230-250 kcal/cm² theo hướng tăng dần về phía Nam cũng là cơ sở tốt cho phát triển các công nghệ năng lượng mặt trời - một dạng phổ biến của năng lượng sạch.

Ngoài ra, tiềm năng điện địa nhiệt ở Việt Nam có thể khai thác đến trên 300MW. Khu vực có khả năng khai thác hiệu quả nhất được cho là tại miền Trung.

Đã khai thác

Cùng với hàng chục trụ điện gió khổng lồ nhô lên sừng sững chạy dọc theo bờ biển Bạc Liêu hay “rải” đều tăm tắp dọc bờ biển Bình Thuận thì vừa qua, dự án phong điện Tây Nguyên cũng đã chính thức được khởi công tại xã Đliê-Yang, huyện Ea H’leo (Đắk Lắk), đưa địa phương này thành nơi sở hữu dự án nhà máy điện gió lớn nhất nhì cả nước.

Bởi xét về công suất, dự án “Trang trại Phong điện Tây Nguyên” do Công ty TNHH Giải pháp năng lượng gió HBRE (HBRE Wind Power Solution) làm chủ đầu tư có tổng kinh phí trên 6.000 tỷ đồng, tổng công suất là 120 MW và dự kiến sản lượng điện của nhà máy này sản xuất ra đủ dùng cho trên 200.000 hộ gia đình.

Trước đó, những ngày đầu năm, Bộ Công Thương, EVN, Cơ quan phát triển quốc tế Tây Ban Nha tổ chức Lễ khánh thành và bàn giao Dự án Nhà máy điện mặt trời tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và giao cho Tổng Công ty Điện lực miền Nam quản lý. Dự án thí điểm điện mặt trời này được bắt đầu khởi công từ giữa tháng 3/2014, hoàn thành việc xây dựng, lắp đặt, nối vào lưới điện của điện lực Côn Đảo vào đầu tháng 12/2014. Riêng dự án ở Côn Đảo này có tổng mức đầu tư khoảng 140.000 Euro do Chính phủ Tây Ban Nha viện trợ không hoàn lại. Dự án này có công suất ở mức cao nhất là 36 kW, với tổng sản lượng điện ước tính khoảng 51,5MWh/năm. Dự kiến, từ giờ tới cuối năm sẽ có thêm hàng loạt các dự án năng lượng sạch dạng này sẽ rục rịch được triển khai với quy mô ngày càng lớn.

Làm sao để hiệu quả

Theo ông Trần Văn An - Tổng giám đốc Công ty Công nghiệp kỹ thuật điện D.C.N, người có nhiều năm kinh nghiệm tìm hiểu và quan sát lĩnh vực này thì xu hướng đầu tư, sử dụng năng lượng sạch là tất yếu khi mà các nguồn năng lượng truyền thống sẽ dần được khai thác tối đa, cạn kiệt. Theo ông An, do là nước nằm gần xích đạo, Việt Nam được coi là có tiềm năng điện mặt trời với 4-5kWh/m2/ngày, tập trung ở miền Trung và miền Nam. Đánh giá gần đây của tư vấn quốc tế cho thấy, nếu quy mô nhà máy khoảng 50 MW sử dụng công nghệ CHP sẽ sản xuất được từ 60-100 triệu kWh/năm. Một nhà máy với quy mô 1 MW sử dụng công nghệ solar PV sẽ sản xuất được 1,2 triệu kWh/năm.

Ông An đề xuất nên sớm thành lập Hiệp hội năng lượng sạch Việt Nam như nhiều nước đã làm, Hiệp hội hình thành sẽ giúp cho công tác nghiên cứu, thăm dò, quy hoạch, đầu tư, chuyển giao công nghệ, xây dựng, chế tạo thiết bị và phát triển sản xuất năng lượng sạch... phục vụ phát triển ngành năng lượng Việt Nam theo hướng bền vững cũng như tuyên truyền, vận động để toàn dân hưởng ứng xây dựng ngành Năng lượng Việt Nam phát triển theo xanh - sạch; Qua đó, góp phần tích cực phát triển bền vững nền kinh tế - xã hội trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ quốc. Thậm chí, Hiệp hội sẽ có một vườn ươm và quỹ ươm các dự án năng lượng sạch. Từ đây, nuôi dưỡng, ươm mầm, cung cấp các hỗ trợ về tài sản và các nguồn lực cần thiết để ươm tạo các ý tưởng nghiên cứu năng lượng sạch và tạo điều kiện cho các ý tưởng này phát triển thành các dự án tiềm năng.

Còn ông Đặng Quốc Toản, Giám đốc Công ty Cổ phần Năng lượng Dầu khí châu Á thì đề xuất nên giảm thuế cho ngành năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng và đánh thuế cao các ngành khai thác tài nguyên không tái tạo, gây ô nhiễm môi trường như các nước phát triển đã và đang làm, để hỗ trợ lại cho năng lượng sạch. Ông Toản đề xuất sử dụng quỹ đầu tư cho lĩnh vực năng lượng sạch của WB, ADB và các nước giúp Việt Nam cho các doanh nghiệp vay ưu đãi và không lãi suất. Đầu tư nghiên cứu chuyển giao công nghệ từ các nước tiên tiến, để sản xuất các sản phẩm sử dụng năng lượng tái tạo như bếp và hệ thống đun nước nóng bằng năng lượng mặt trời, pin mặt trời, turbine gió, biogas, địa nhiệt, nhiên liệu sinh học... Và hỗ trợ vốn từ nguồn vốn của các tổ chức quốc tế và Nhà nước cho các hộ dân nghèo vay để mua bếp đun năng lượng mặt trời và máy đun nước nóng năng lượng mặt trời, điện mặt trời cho chiếu sáng, đèn compact và sản xuất nước sạch, sản phẩm nông nghiệp sạch…