Thấy gì qua vụ khủng bố ở New York?

Hiện trường vụ tấn công khủng bố tại New York ngày 31/10

Vụ tấn công xảy ra khi một người đàn ông lái một chiếc xe tải thuê lao vào một làn đường xe đạp đông đúc gần khu tưởng niệm Trung tâm thương mại thế giới làm ít 6 người chết tại chỗ và hai người khác chết tại bệnh viện, 11 người khác bị thương. Đây là đêm người dân New York và khách xuống đường mừng lễ Halloween. Hung thủ bị trúng đạn cảnh sát khi lao ra khỏi xe với 2 khẩu súng giả và đã được đưa vào bệnh viện.

Giới chức an ninh Mỹ xác nhận nghi can tên là Sayfullo Saipov, 29 tuổi, người gốc Uzbekistan đến Mỹ năm 2010, có địa chỉ cư ngụ tại Florida, nhưng ở tạm thời tại thành phố Paterson, New Jersey. Hai cảnh sát viên nói với CNN rằng, khi bước ra khỏi xe, nghi can la lớn “Allahu Akbar”, tiếng Arập có nghĩa là “Thượng đế vĩ đại”. CNN cho biết, trong số 8 người chết có 5 người Argentina và 1 người Bỉ. Thống đốc bang New York Andrew Cuomo gọi đây là hành động tấn công “đơn lẻ” và cho biết không có bằng chứng nào cho thấy đây là một âm mưu lớn.

Các thành phố khắp thế giới lâu nay đề phòng trường hợp tấn công bằng xe. Nhóm IS từng khuyến khích các chiến binh của họ dùng xe làm phương tiện khủng bố, và các quốc gia như Anh, Pháp, Đức từng bị các vụ tấn công như vậy trong thời gian qua.

Nơi xảy ra vụ tấn công chỉ cách Trung tâm thương mại thế giới vài đoạn đường. Đây là nơi từng xảy ra vụ tấn công khủng bố kinh khủng nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Cảnh sát cho biết nghi can dường như đã hoạch định cuộc tấn công trong nhiều tuần lễ trước. Giới điều tra tìm thấy những mẫu ghi chú và dao tại hiện trường. “Hung thủ dường như theo đúng chỉ dẫn mà IS đã đưa lên các kênh truyền thông xã hội cho các ủng hộ viên”, cảnh sát nói. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham kêu gọi giới hữu trách xử lý Saipov như một chiến binh thù địch, và cho phép các nhà điều tra thẩm vấn mà đương sự không cần có luật sư đại diện.

Thống đốc bang New York cho biết Saipov bị cực đoan hóa trong thời gian định cư tại Mỹ. Đa số trong 18 cuộc tấn công trên đất Mỹ kể từ tháng 9/2014 tới nay được thực hiện bởi những kẻ phát sinh tư tưởng cực đoan trong thời gian định cư tại Mỹ, ông Alexander Meleagrou-Hitchens, Giám đốc Chương trình nghiên cứu về cực đoan tại Đại học George Washington cho biết.

Nghi phạm Sayfullo Saipov

Trong phản ứng đầu tiên, Tổng thống Donald Trump tuyên bố mở ngỏ khả năng áp giải Saipov tới nhà tù quân sự ở Vịnh Guantanamo, Cuba, nơi giam giữ các nghi can khủng bố trong đó có những kẻ đã hoạch định cuộc tấn công hồi 11/9/2001.

Sau đó Tổng thống Trump cho hay, nghi can Saipov được vào Mỹ theo một chương trình của Bộ Ngoại giao mang tên “Diversity Lottery Program” có từ năm 1990, theo đó, cho người dân trên khắp thế giới ghi danh để được chọn lựa ngẫu nhiên và cấp thẻ xanh cho di cư sang Mỹ. Đạo luật này được sự ủng hộ mạnh mẽ của cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ, đồng thời được Tổng thống George H.W. Bush, thuộc đảng Cộng hòa, ký ban hành. Chương trình này mỗi năm tạo cơ hội cho 50.000 người dân khắp nơi trên thế giới vào Mỹ để tạo sự đa dạng cho quốc gia này. Tổng thống Trump muốn chấm dứt chương trình này và cấp visa di cư dựa theo khả năng cần thiết cho nước Mỹ.

Tuyên bố của ông Trump, theo nhật báo kinh tế Pháp Les Echos, thêm một lần nữa lại gây tranh cãi về vấn đề nhập cư vì đây không phải là lần đầu tiên ông chỉ trích chương trình cấp thẻ xanh bằng cách rút thăm. Tháng 8/2017, ông Trump đã ủng hộ dự luật của hai thượng nghị sĩ Cộng hòa muốn thắt chặt quy định đoàn tụ gia đình và lập một hệ thống dựa trên thành tích để đạt mục đích cuối cùng là hạn chế một nửa số người nước ngoài vào Mỹ.

Theo bài xã luận của Libération ra ngày 1/11, vụ tấn công tại New York cho thấy điểm yếu của các biện pháp trong cuộc chiến chống khủng bố. Tờ báo viết: “Không phải cứ khép cửa biên giới là có thể hạn chế được nguy cơ tấn công. Hiệu quả phòng ngừa phụ thuộc vào hoạt động của các cơ quan tình báo và cảnh sát theo khuôn khổ luật pháp và đặc biệt là cần phương tiện và quân số”.

Báo La Croix (Pháp) nhận định vụ tấn công ngày 31/10 một lần nữa cho thấy Mỹ không được trang bị kỹ trước nguy cơ khủng bố. Tổng thống Trump yêu cầu gia tăng kiểm soát người nước ngoài muốn vào Mỹ, thế nhưng, thủ phạm vụ tấn công lại sống ở Mỹ từ năm 2010, hơn nữa cách hành động dường như không cần quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng.