Tầm vóc thời đại

Giáo sư sử học người Mỹ Gabriel Kolko trong tác phẩm “Giải phẫu một cuộc chiến tranh” xuất bản tại New York năm 1985, đánh giá: “Cuộc tiến công Tết Mậu Thân 1968 là sự kiện quan trọng nhất và phức tạp nhất của chiến tranh Việt Nam”.

Biểu tình chống chiến tranh ở Washington vào tháng 10-1967

Tướng Maxwell D.Taylor, cựu Đại sứ Mỹ ở Sài Gòn, sau làm cố vấn đặc biệt của Tổng thống Lyndon Baines Johnson, trong hồi ký “Thanh gươm và lưỡi cày” xuất bản tại New York năm 1972 đã thừa nhận: “Ngày 31-1-1968, quân địch (tức quân giải phóng) tiến công và chỉ trong vòng 2 ngày, họ đã tiến vào 5 đô thị lớn, 39 tỉnh lỵ và nhiều thành phố. Những trận tiến công của họ đã được báo chí Mỹ tường thuật dưới những hàng tít lớn được chiếu trên các màn ảnh vô tuyến truyền hình và đã làm cho phần lớn dân chúng Mỹ và một số quan chức kinh hoàng”.

Tướng W.C.Westmoreland, trong cuốn “Một quân nhân tường trình” xuất bản ở New York năm 1976 viết: “Việt Cộng đã đưa chiến tranh đến các thành phố, các đô thị, đã gây thương vong thiệt hại và nền kinh tế bị phá hoại… Nói theo quan điểm thực tế thì chúng ta (Mỹ) phải công nhận, đối phương đã cho Chính phủ Nam Việt Nam một cú đấm nặng nề”.

Cựu tổng thống Mỹ Dwight David Eisenhower cũng phải than thở: “…Chưa bao giờ gặp phải tình trạng đáng buồn như tình cảnh hiện nay của nước Mỹ bị chia rẽ sâu sắc về chiến tranh”.

Còn đương kim Tổng thống Lyndon Baines Johnson lúc bấy giờ cũng tỏ ra chán nản, dao động sâu sắc và quyết định rời khỏi “sân khấu chính trị”. Sau đó, Richard Nixon gặp Nguyễn Văn Thiệu tại đảo Midway để bàn về việc Mỹ sẽ rút quân khỏi Việt Nam.

Tờ tin tức Hoa Thịnh Đốn ngày 31-1-1968 đã viết: “Các cuộc tiến công ồ ạt, táo bạo của Cộng sản ngày 31-1 vào Sài Gòn, 8 tỉnh lỵ và 30 thị trấn nhỏ hơn là một điều đáng kinh ngạc. Cảnh sát quân sự Mỹ đã phải đổ bộ bằng máy bay lên thẳng xuống nóc nhà Sứ quán Mỹ ở Sài Gòn trong khói đạn để giành lại ngôi nhà được coi là “chống du kích” nhưng lại bị Cộng sản chiếm trong 6 giờ liền”.

Hàng nghìn người biểu tình chống chiến tranh Việt Nam diễu hành qua thành phố New York năm 1969

Thời báo New Yord, tờ báo lớn nhất của Mỹ số ra ngày 1-2-1968 bình luận: “Cuộc tiến công của đối phương đột nhập cả Đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn cho thấy thêm những bằng chứng đau xót về sức mạnh có hạn của Mỹ ở châu Á”.

Không chỉ báo chí Mỹ mà nhiều báo phương Tây và các nước trên thế giới đều đưa tin và bình luận.

Hãng Thông tấn Reuters của Anh ngày 3-2-1968 nói: “Quy mô và tính chất ác liệt của các trận tấn công phối hợp ở Sài Gòn và ở các trung tâm chủ chốt khác tại Nam Việt Nam làm cho Mỹ và các nước đồng minh rất đỗi ngạc nhiên”. Ngày 5-2-1968, hãng này thống kê: “Mỹ có đến nửa triệu quân ở Nam Việt Nam, đã mất 13 năm và đã tiêu mỗi ngày 60 triệu USD mà vẫn không bảo vệ được một tấc đất vuông nào ở miền Nam Việt Nam cả”.

Báo Chiến đấu của Pháp ngày 1-2-1968 khẳng định: “Điều hiển nhiên là người Mỹ đã thua đứt về mặt chính trị trong cuộc chiến tranh này. Những gì xảy ra ở Sài Gòn cũng đủ cho thấy Mặt trận Dân tộc Giải phóng đã nắm được các tầng lớp dân chúng ở miền Nam Việt Nam trong mức độ lớn biết nhường nào”.

Nhiều báo của các tổ chức Đảng Cộng sản và công nhân ở các nước tư bản đều tỏ thái độ khâm phục với cuộc chiến đấu chống Mỹ của nhân dân Việt Nam. Báo Nhân dân - Cơ quan Trung ương của Đảng Cộng sản Pháp ngày 1-2-1968 ca ngợi: “Đây là cuộc tiến công lớn nhất của các lực lượng vũ trang giải phóng. Những người yêu nước miền Nam Việt Nam đã chứng tỏ rằng, ở khắp nơi, quyền chủ động đang thuộc về họ, họ có thể quyết định địa điểm, thời gian của các cuộc tiến công làm cho Bộ Chỉ huy Mỹ luôn luôn bở hơi tai”.

Các nước trong phe xã hội chủ nghĩa lúc đó rất vui mừng. Hầu như báo của nước nào cũng đăng bài biểu lộ niềm hân hoan trước thắng lợi của quân và dân ta. Tiêu biểu là tờ Diễn đàn nhân dân Ba Lan có đoạn: “Các trận đánh táo bạo được chuẩn bị tốt của những người yêu nước miền Nam Việt Nam là sự phát triển của các cuộc tiến công trên một quy mô rộng lớn mà Quân giải phóng đã mở đầu trong tháng Giêng năm nay vào những lúc, ở những nơi và với hình thức mà họ lựa chọn. Quân giải phóng trên thực tế đã trói chân, khóa tay tất cả các lực lượng chiến đấu của quân thù trong khắp các tỉnh”…

Có thể thấy, dù ở góc độ nào, dưới con mắt của các nhà khoa học quân sự, nhà nghiên cứu chính trị, nhà sử học hay nhà báo, từ người dân bình thường đến các tướng lĩnh cao cấp, thậm chí cả Tổng thống đương nhiệm của nước Mỹ lúc bấy giờ đều phải thừa nhận tác động to lớn của sự kiện Tết Mậu Thân 1968 đối với toàn bộ cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam.

Điều đó chứng tỏ cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 của quân và dân ta ở miền Nam mang tầm vóc thời đại và ý nghĩa lịch sử sâu sắc.

Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu

(Nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng)