Kết luận về hiện trạng biển miền Trung sau sự cố Formosa

Sáng nay, công bố hiện trạng môi trường biển miền Trung

Thực trạng biển miền Trung hậu Formosa giờ ra sao?

Formosa đang luyện thép hay... tuyển vàng?

Nước biển ở các bãi tắm nằm trong giới hạn cho phép

Tham dự và chủ trì Hội nghị có ông Trần Hồng Hà - Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; ông Võ Tuấn Nhân - Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; ông Nguyễn Văn Hùng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị; ông Châu Văn Minh - Viện trưởng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Ngoài ra còn có Đại diện lãnh đạo Văn phòng Trung ương Đảng, Quốc hội, các Bộ, ban ngành, lãnh đạo các tỉnh miền Trung.

Cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung.

Mở đầu, ông Trần Hồng Hà cho hay, tháng 4/2016, vùng biển các tỉnh miền Trung xảy ra sự cố nghiêm trọng làm hải sản chết hàng loạt. Sau đó, các bộ ngành đã vào cuộc để tìm nguyên nhân. Ngày 28/6/2016, Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa đã nhận trách nhiệm, chấp nhận đền bù thiệt hại và công khai xin lỗi nhân dân cả nước.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã huy động lực lượng tham gia tìm nguyên nhân, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam cũng vào cuộc để quan trắc môi trường biển. Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ sự cố môi trường. Lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận thức rằng, người dân cần sớm được biết vùng biển nào sạch, vùng biển nào chưa sạch, hải sản nào sạch...

Thay mặt nhóm nghiên cứu hiện trạng môi trường biển sau sự cố Formosa, GS.TS Mai Trọng Nhuận (Đại học Quốc gia Hà Nội) thông báo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung.

Cụ thể, nhóm chuyên gia đã sử dụng nhiều cách tiếp cận và phương pháp đánh giá, trong đó có việc lấy mẫu nước, lẫy mẫu trầm tích, mẫu mảng bám keo tụ... Đại diện tất cả các mẫu được phân tích trong phòng thí nghiệm, từ đó có kết quả đánh giá bước đầu.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà và lãnh đạo tỉnh Quảng trị, lãnh đạo Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam chủ trì hội nghị.

Về chất lượng nước biển, các thông số đều nằm trong giới hạn cho phép theo QCVN10 MT:2015/BTNMT về PH, tổng số chất rắn... Hàm lượng xyanua giảm dần từ tháng 5 đến tháng 6 ở Quảng Bình rồi giảm dần ở cuối Thừa Thiên Huế. Hàm lượng Phenol trong nước của tháng 5 hàm lượng cao tập trung từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình, đến tháng 6 Phenol phân tán và chuyển dịch sang Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, đến nay thì giảm dần.

Chất lượng nước biển có thông số nằm trong giới hạn cho phép tại các bãi tắm đều đạt quy chuẩn. Tổng Phenol trong tầm tích từ tháng 5 phân bố ở khu vực giáp ranh giữa Quảng Bình và Quảng Trị. Sau đó, hàm lượng Phenol phân bố ở Quảng Bình và Thừa Thiên Huế, Phenol trong trầm tích có xu hướng giảm dần.

Đến thời điểm này, chất lượng nước biển an toàn, chất lượng trầm tích nằm trong giới hạn cho phép. Nhưng ở vùng Sơn Dương Hà Tĩnh, một số vùng ở Quảng Bình gần bờ biển tập trung cao Phenol và xyanua cần được giám sát chặt chẽ.

Về mảng keo tụ, trong các khu vực có rạn san hô và rạn đá ngầm được khảo sát trong tháng 6 vẫn còn hiện tượng lớp màng màu vàng bám trên bề mặt. Hệ sinh thái rạn san hô vào tháng 4, tháng 5 chết trắng, sau đó dần khôi phục và xuất hiện rong phủ tốt hơn. Đánh giá, 100% rạn san hô có dấu hiệu bị tẩy trắng một số vùng, nhưng sau đó có phục hồi. Đến thời điểm này không còn hiện tượng san hô chết hàng loạt như cuối tháng 4 và đầu tháng 5.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà.

Trên cơ sở kết quả đánh giá hiện trạng, diễn biến và mức độ ô nhiễm môi trường biển các hệ sinh thái 4 tỉnh miền trung cho thấy, các thông số đặc trưng môi trường biển, trầm tích ở phần lớn các khu vực đã nằm trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên, một số khu vực có dòng xoáy cục bộ (Sơn Dương, phía đông Nhật Lệ, Hòn Sơn Chài) có khả năng phân tán các chất trong nước, nên cần theo dõi chặt.

Về chất lượng hải sản đánh bắt, theo kết quả kiểm nghiệm đánh giá mức độ an toàn của mẫu hải sản cho thấy, hàm độ một số chất ô nhiễm giảm dần theo thời gian.

Cần đi vào cụ thể

Còn theo PGS. TS Nguyễn Du Hội, chúng ta cần xác định cụ thể rằng, hiện trạng môi trường biển hiện đã sạch chưa? người dân ăn cá được chưa? vùng biển nào đã an toàn? Chúng ta không thể nói chung chung mà cần nghiên cứu cụ thể hơn trong thời gian tới. Khoa học cần phải vào cuộc trực tiếp để giúp các nhà quản lý.

PGS.TS Phùng Chí Sỹ - Tổng thư ký Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường phản biện kết quả của nhóm nghiên cứ cứu và cho rằng, sự cố Formosa, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra các bằng chứng xác thực để Formosa phải thừa nhận. Nhưng chúng ta phải xem xét về các chất đưa ra môi trường, chuyển hóa ra sao. Chất độc có nhiều loại, không tích tụ sinh học, không bài tiết được.

Nhưng phenol, xyanua bài tiết được. Phenol phân hủy chậm nên vẫn tồn tại trong cá theo xu hướng giảm dần. Trong thời gian ngắn nữa, nếu không có nguồn thải vào thì biển sẽ trong sạch lại. Vấn đề bây giờ cần phải cải tạo môi trường, chặn nguồn xả và kiểm soát chặt chẽ không cho thải ra. Kết quả hôm nay giúp chúng ta giải quyết được nhiều vấn đề, như môi trường biển, du lịch, còn vệ sinh an toàn thực phẩm thì chúng ta cần thận trọng giải quyết tiếp.

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi - nguyên Phó Tổng cục Biển và Hải đảo cho biết, sau sự cố môi trường do Fomosa gây ra ở vùng biển ven bờ 4 tỉnh miền Trung, chúng ta có nỗ lực ở giai đoạn 1 đó là tập trung xác định được nguồn, nguyên nhân gây ra sự cố môi trường này. Đây là nỗ lực lớn và sự vào cuộc khẩn trương của các cơ quan Chính phủ, nhà khoa học, quản lý cùng bộ ngành. Hội thảo hôm nay thông báo kết quả hiện trạng môi trường xem như kết quả giai đoạn 2, tức là sau khi xác định nguồn nguyên nhân chúng ta xem xét thực trạng môi trường hiện nay sau sự cố như thế nào.

PGS.TS Trịnh Văn Tuyên - Viện trưởng Công nghệ Môi trường (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), sau sự cố thủy sản chết hàng loạt ở miền Trung, Bộ Tài nguyên cùng các cơ quan quản lý nhà nước đã lập ra hội đồng để đánh giá chất lượng môi trường biển. Đây là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng. Cách lấy mẫu sáng tạo, phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Trước đây khi chưa biết nguyên nhân cá chết như thế nào, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra một vùng rộng để nghiên cứu từ Hà Tĩnh đến Huế và một số tỉnh khác. Khi đó các đối tượng nghiên cứu cũng khác. Tuy nhiên, khi có nguyên nhân rõ ràng thì các đối tượng nghiên cứu và phân tích nhiều hơn. Hệ sinh thái biển được đưa thêm vào để làm rõ.

Gần đây nhất trong tháng 8, qua theo dõi tổng phenol môi trường nước biển không tăng chút nào mà giảm đi. Giải pháp tiếp theo không nhất thiết phải quan trắc nhiều điểm, nhiều chỉ tiêu. Hầu hết chất nguy hiểm đã giảm, tuy nhiên một số điểm như các hố vẫn còn tích tụ màng phenol, vẫn chưa hết hẳn vì thế chúng ta phải tiếp tục giám sát các điểm này xem đã an toàn chưa.

Ông Đặng Quốc Khánh - Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nói, kết quả của Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra đã phần nào giúp người dân ổn định tâm lý. Hy vọng trong thời gian tới, môi trường biển miền Trung sẽ phục hồi.

GS.TS Mai Trọng Nhuận.

Ông Khánh đề nghị công bố rộng rãi kết quả nghiên cứu cho người dân biết; mời tổ chuyên gia về báo cáo với nhân dân Hà Tĩnh. Đồng thời, tiếp tục giám sát và có những giải pháp yêu cầu Formosa phải nghiêm túc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, không để xảy ra thêm sai sót.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình thì đề nghị Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp công bố rõ ràng: Hải sản đã an toàn hay chưa? Vùng biển nào được phép đánh bắt? Đại diện Quảng Bình đề nghị Chính phủ và tỉnh Hà Tĩnh giám sát chặt chẽ hoạt động của Formosa.

Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng mong muốn Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố kết quả nghiên cứu rộng rãi để người dân được biết. Trong đó phải làm rõ nồng độ các chất độc trong hải sản như thế nào.