Rào cản áp dụng tem truy xuất nguồn gốc thực phẩm

Nông dân không mặn mà

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP HCM, việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm bằng công nghệ được chia thành các giai đoạn: Quản lý, nhận diện, truy xuất nguồn gốc nông sản từ khi sản phẩm được sản xuất ở cơ sở rồi qua giai đoạn thu hoạch, vận chuyển, kinh doanh tại chợ đầu mối đến siêu thị, chợ bán lẻ... Theo đó, nông sản khi đưa đến người tiêu dùng sẽ được dán tem có mã vạch lưu trữ thông tin.

Bà Bùi Thị An

Nhờ đó, các khâu trồng trọt, chăn nuôi, vận chuyển, phân phối đều được kiểm soát và đưa vào ngân hàng dữ liệu. Người tiêu dùng sẽ dùng một phần mềm ứng dụng cài đặt sẵn trên điện thoại để quét tem điện tử dán tại bao bì của sản phẩm và biết được các thông tin về nguồn gốc sản phẩm đó. Ví dụ khi soi chiếu mã vạch một bó rau, miếng thịt hay trái cây… người dân có thể biết được thông tin về cơ sở sản xuất (SX), quá trình chăm sóc, được nuôi trồng theo phương pháp nào, có chứng nhận an toàn hay không…

Tuy nhiên, khi triển khai dán tem tại các cơ sở SX vẫn còn hàng loạt vấn đề nảy sinh như: nhiều hợp tác xã (HTX) phải thay đổi giấy in liên tục vì mỗi nhãn tem của các siêu thị lại có kích cỡ, mẫu mã và số liệu khác nhau. Vấn đề ghi nhật ký SX cũng khiến bà con nông dân gặp khó bởi mọi số liệu đều ghi lại bằng tay, sau đó nhập thủ công lên máy tính. Gần đến ngày thu hoạch mỗi cơ sở lại nộp số liệu về HTX, sau đó HTX lại phải nhập lại vào chương trình truy xuất, tốn khá nhiều thời gian. Trong khi đó, trình độ người nông dân còn hạn chế nên ghi nhật ký SX chưa rõ ràng… Bên cạnh đó, nhiều hộ SX trình độ công nghệ thông tin thấp, e ngại tốn kém chi phí khi gắn mã vạch cho sản phẩm, không muốn bị kiểm soát… Đây là những rào cản lớn khiến người SX vẫn chưa mặn mà với việc đăng ký truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm.

Cần được tạo điều kiện để phát triển

Liên quan đến vấn đề này, ông Hồ Gấm - Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Đắk Nông (một trong những tỉnh đã ứng dụng quy trình xác thực chống hàng giả, chứng minh nhật ký đồng ruộng theo chuỗi SX nông sản) cho biết: Dù phải tăng thêm chi phí cho tem dán nhưng nhiều nhà SX thực phẩm vẫn chủ động bỏ kinh phí để thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm để xây dựng thương hiệu, tăng khả năng cạnh tranh.

Quy trình truy xuất nguồn gốc trên điện thoại

Còn ông Đỗ Hoàng Thạch - Giám đốc điều hành Trung tâm Trưng bày thực phẩm an toàn Hà Nội cho rằng, việc dán tem nhãn truy xuất nguồn gốc sản phẩm giúp khách hàng biết được đầy đủ “lý lịch” bó rau, miếng thịt, quả trứng, trái cây… từ đó khách hàng sẽ yên tâm khi sử dụng sản phẩm. Dù so với thời gian đầu thử nghiệm đề án dán tem truy xuất, lượng người dùng điện thoại thông minh “soi” tem truy xuất nguồn gốc có giảm. Tuy nhiên, không có nghĩa là người tiêu dùng thờ ơ mà họ đã có sự tin tưởng vào thương hiệu sau khi đã kiểm tra. Bởi sản phẩm có tem truy xuất nguồn gốc sẽ có sự khác biệt so với sản phẩm cùng loại trên thị trường. Đây là xu thế tất yếu của ngành thực phẩm nên dù việc truy xuất nguồn gốc có làm tăng chi phí nhưng là khoản chi hợp lý.

Đồng ý với quan điểm trên, bà Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội chia sẻ: Với sự phát triển của xã hội, việc sản phẩm dán tem có nguồn gốc rõ ràng là một việc làm cấp thiết để tìm lại niềm tin của người tiêu dùng với hàng Việt. Tuy nhiên, truy xuất nguồn gốc thực phẩm đến nay vẫn là chương trình mới, mang tính chất tiên phong nên cần thời gian cho các bên làm quen quy trình. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần có thời gian để thích nghi với việc sử dụng điện thoại thông minh trong việc đọc thông tin nguồn gốc sản phẩm. Đồng thời cần có thêm những thiết bị truy xuất nguồn gốc dành cho những người không sử dụng điện thoại thông minh.