OPEC sẽ lại “làm vua” thị trường dầu mỏ

Ngày 28-9, trong cuộc họp không chính thức bên lề Diễn đàn Năng lượng quốc tế thứ XV, các nước OPEC đã đạt được thỏa thuận về sự cần thiết phải giảm sản lượng dầu xuống còn khoảng 32,5-33 triệu thùng/ngày.

Trong quá khứ, cứ hễ giá dầu giảm, OPEC liền họp lại để siết van bơm dầu ra thị trường. Cung giảm, dầu lập tức lên giá. OPEC lại ung dung. Và ngược lại, nếu dầu lên giá cao OPEC sẽ bơm thêm để khách hàng không phải chịu thiệt.

Nhưng từ năm 2014, vai trò của OPEC coi như mất hết. Đây là ý muốn của Arập Xêút, nước đầu tàu trong OPEC, bởi lẽ Ryad tính toán rằng thị trường dầu mỏ của họ cũng như của các thành viên khác trong OPEC đang bị các doanh nghiệp khai thác dầu đá phiến của Mỹ tranh giành. Sự phát triển của ngành công nghiệp này ở Mỹ có được là nhờ dầu giá cao vì vắt đá lấy dầu tốn kém hơn kiểu khai thác truyền thống. Arập Xêút nghĩ, nếu để giá dầu hạ, các doanh nghiệp này của Mỹ sẽ chết ngay. Nghĩ là làm, Arập Xêút quyết không dùng OPEC can thiệp như trước nữa mà để thả nổi luôn giá dầu. Chỉ trong thời gian ngắn, giá dầu đang từ trên
100USD/thùng lao dốc xuống có lúc còn trên 20USD/thùng vào tháng 2-2016.

Đúng như dự báo, nhiều doanh nghiệp khai thác dầu đá phiến của Mỹ “chết tức tưởi”. Nhưng cuộc chơi này cũng đã khiến Arập Xêút hao tài tốn của. Nguồn dự trữ ngoại tệ cạn kiệt. Chưa kể nội bộ OPEC lủng củng suốt thời gian qua vì đâu phải ai cũng nhiều tiền như Arập Xêút. Iran thì vừa hết cấm vận muốn lấy lại thị trường, Venezuela thì rơi vào khủng hoảng do dầu rớt giá. Libya và Negeria thì muốn bán nhiều dầu để lấy tiền mua vũ khí vì hai nước này vẫn đang trong tình trạng nội chiến. Chưa kể những nước bên ngoài OPEC như Nga, do bị phương Tây bao vây cấm vận đúng vào lúc “số đen” dầu giảm giá, cũng tích cực bơm dầu để bù thâm hụt ngân sách.

Trong cuộc chơi này rõ ràng tất cả các bên đều thiệt thòi. Trước cuộc họp bất thường của khối hôm 28-9, nhiều nước vẫn lưỡng lự chưa muốn cam kết cắt giảm vì những lý do riêng. Bởi nếu đã cam kết thì phải thực hiện, nhưng nếu cắt giảm mà (nhỡ đâu) dầu không tăng giá thì lấy tiền đâu ra cho chi tiêu ngân sách. Xã hội ở những nước phụ thuộc chính vào việc bán dầu vốn đã bị tổn thương trong suốt 2 năm qua do nhiều chương trình an sinh xã hội bị cắt giảm. Nếu giờ mà lại cam kết hãm bán dầu ra thì tiền đâu mà trang trải. Xã hội tất loạn và đe dọa tới hệ thống chính trị thượng tầng. Cho nên chả ai dại gì đánh cược vào một việc không chắc chắn.

Trước cuộc họp của OPEC, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Namdar Zanganeh nói rằng nước này muốn đưa sản lượng khai thác dầu thô lên 4 triệu thùng mỗi ngày, do đó Iran chưa sẵn lòng đóng băng sản lượng dầu ở mức hiện tại và không có ý định tham gia một thỏa thuận với các nước xuất khẩu dầu mỏ lớn tại ở Algeria. Về phần mình, Bộ trưởng Năng lượng Arập Xêút Khalid al-Falih cho biết: “Đây chỉ là phiên họp mang tính tư vấn... Chúng tôi sẽ tham khảo ý kiến của nhiều thành viên khác, chúng tôi sẽ lắng nghe các quan điểm, chúng tôi sẽ lắng nghe Ban Thư ký OPEC và cũng sẽ lắng nghe ý kiến của khách hàng”.

Nhưng khi bước vào bàn hội nghị, dường như các nước trong và ngoài OPEC đều hiểu rằng nếu kéo dài tình trạng thả nổi giá dầu như hiện nay, tất cả đều sẽ chết chìm. Đó là lý do tại sao họ lại có được một thỏa thuận xem xét khả năng cắt giảm sản lượng để đẩy giá dầu đi lên.

Phát biểu với báo giới sau cuộc họp Chủ tịch OPEC Mohamed Salah Assada khẳng định, tổ chức quyết định sẽ xem xét giảm sản lượng dầu xuống còn khoảng 32,5-33 triệu thùng/ngày. Theo đó, một ủy ban kỹ thuật cấp cao sẽ được thành lập nhằm xác định những cơ chế giảm sản lượng cho mỗi nước.

Kết quả này sẽ được thông báo tại cuộc họp chính thức của OPEC sẽ diễn ra vào tháng 11 tới tại Vienna (Áo). Trước đó, OPEC sẽ nhóm họp với các nước ngoài OPEC trước khi diễn ra cuộc họp chính thức vào tháng 11.

Thông báo của OPEC đã ngay lập tức đã đẩy giá dầu trên các sàn giao dịch quốc tế tăng hơn 5%. Tại London, giá dầu Brent Biển Bắc giao tháng 11 đã tăng 2,72USD, lên mức 48,69USD/thùng, trong khi tại New York, giá dầu WTI cũng tăng 2,38USD, lên mức 47,05USD.

Tuy nhiên, nếu như trước đây phần lớn các nước thành viên OPEC đều nghe theo Arập Xêút vì có lợi cho họ, thì nay liệu các nước này có “vâng lời” như trước. Bởi trong 2 năm qua, tình hình chính trị, kinh tế - xã hội tại mỗi nước thành viên OPEC đều có những thay đổi.

Đó là chưa kể, nếu một khi đã ký cam kết cắt giảm sản lượng thì liệu tất cả các thành viên của OPEC có thực hiện đúng cam kết hay không.

Trong khi đó mối bất hòa lớn giữa hai thành viên trụ cột của OPEC là Arập Xêút và Iran vẫn chưa được giải tỏa. Đây chính là lý do khiến hội nghị của khối này vào hồi tháng 4 thất bại khi không đưa ra được thỏa thuận đóng băng sản lượng.

Một cản trở khác nữa trên con đường OPEC trở lại nắm quyền điều hành giá dầu thế giới như xưa là Mỹ. Nước này đang là mối đe dọa cho một thỏa thuận đóng băng sản lượng dầu của các nước trong và ngoài OPEC. Theo các phân tích, cấu trúc của ngành dầu mỏ và số lượng đông đảo các nhà sản xuất tại Mỹ sẽ không cho phép việc đóng băng sản lượng. Kể từ năm 2010, nhờ sự bùng nổ sản lượng dầu đá phiến, Mỹ đã chứng kiến mức tăng trưởng sản lượng dầu thô hằng ngày cao hơn bất kỳ nước có dầu mỏ nào trên thế giới. Nếu OPEC đóng băng sản lượng, dầu sẽ tăng giá và khi ấy các giếng dầu của Mỹ lại mở hàng loạt và hậu quả là vàng đen lại rớt giá.

Tóm lại phải tới tháng 11 tới, chúng ta mới biết được quyền sinh sát của OPEC với giá dầu có còn được như trước hay không.