NSƯT Lê Thiện: Cuộc đời vẫn đẹp sao!

1. Vốn là một nghệ sĩ đa năng, tài sắc, từ nhào lộn, uốn dẻo, múa, xiếc… đều thành thạo nhưng duyên phận đẩy đưa, NSƯT Lê Thiện gắn bó nhiều với nghệ thuật cải lương vào những năm 80, 90. Còn bây giờ, khán giả nhớ đến bà qua phim ảnh! Nhiều người kháo, bà có số “nở hậu”. Số khác lại bảo, ông Tổ thương sự nhiệt thành, lúc nào cũng sống vì người khác mà bù đắp cho bà.

Cả cuộc đời NSƯT Lê Thiện ít khi bà được đóng vai chính, ngoại trừ thời còn trẻ, lăn lộn theo đoàn văn công đi diễn phục vụ chiến sĩ. Không phải vì bà không đủ thanh, đủ sắc mà do cái tính chu toàn cho tập thể, bản thân bà thì sao cũng được. Ngày còn ngồi ghế Giám đốc Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, vai đẹp, vai hay Lê Thiện đều phân công cho người xứng đáng nhất. Còn vai phụ, ít đất diễn, bị người ta chê thì bà cán đáng cho tròn một mảnh ghép. Thứ nữa là do cái tính thích làm chuyện khó của bà. Vai càng khó, vào tay Lê Thiện thì trở nên lung linh, ấn tượng khiến khán giả nhắc nhớ đến tận bây giờ. Ví như vai Lý Thần Phi trong “Rạng ngọc Côn Sơn” cho đến bà Năm trong “Vụ án trộm trứng gà”…

NSƯT Lê Thiện

Tuổi già kéo đến, NSƯT Lê Thiện định bụng về vui vầy với con cháu, dẫu yêu sân khấu thật nhưng bà nói “già rồi, mỏi mệt rồi!”. Đâu được gần chục năm thì một hôm nọ, bà bất ngờ nhận được cú điện thoại của hãng Chánh Phương, mời vào vai bà Mỹ 80 tuổi trong phim truyền hình “Dù gió có thổi”. Thoạt đầu, bà từ chối, nghĩ “mình già rồi với trước giờ có biết phim ảnh gì đâu, đóng không được làm hư chuyện của người ta”. Đứa cháu nhỏ ở nhà thi thoảng vẫn thấy bà giở những bức ảnh úa màu ngắm nghía, mắt xa xăm, tình cờ nghe chuyện, bèn khích yêu bà: “Bà nội làm biếng quá hà!”. Thế là “tự ái” nổi lên, bà gật đầu đi phim cái rụp!

Lần đầu xuất hiện trước ống kính máy quay với không ít bỡ ngỡ, nhưng “bà nội” với cách diễn tưng tửng cùng chất giọng Bắc nhà quê rất đặc trưng, cộng với sự tung hứng khá ăn ý của nghệ sĩ hài Anh Tuấn trong vai cậu Mẫn, tạo thành cặp nhân vật được khán giả chờ đợi nhất mỗi lần phim lên sóng.

Sau thành công đó, những vai già, vai khó, vai đa tính cách, đạo diễn nhất quyết phải “mời bằng được cô Lê Thiện”. Bà hết làm bà nội của Phù Sa (Tường Vi đóng) trong “Cá rô, em yêu anh” (đạo diễn Phương Điền) sang mẹ nuôi của Kim Tuyến trong “Mùa sen cạn” (ĐD Nguyễn Dương), vợ của nghệ sĩ Hùng Minh trong “Bụi đời” (ĐD Đinh Đức Liêm), mẹ của Trương Minh Quốc Thái trong “Trả giá” (ĐD Đinh Đức Liêm), người yêu cuối mùa của Nghệ sĩ Mạc Can trong “Đánh thức trái tim” (ĐD Thịnh Chuột)…

Khi bà hóa thân thành nhân vật “bà nội của Đông Dương” trong “Vừa đi vừa khóc” của đạo diễn Vũ Ngọc Đãng, dù lúc nào cũng khắc nghiệt với đứa cháu luôn nhầm lẫn về giới tính song lại được người xem cảm thông và yêu mến vô cùng. Sau vai diễn đó, đi đâu, NSƯT Lê Thiện cũng đều được gọi bằng nickname “bà nội bá đạo”. Bà rất bất ngờ trước tình cảm khán giả dành cho bà, đặc biệt là khán giả trẻ. Mấy lần đi miền Tây, có hai cậu thanh niên nhận ra NSƯT Lê Thiện, chạy theo nắm tay bằng được: “bà nội, bà nội”. Hỏi thăm đủ chuyện của “bà nội” rồi quay ra nằn nì, “bà nội gả cháu (ý nói Minh Hằng) cho con đi!”.

2. Ngoài đời, NSƯT Lê Thiện đã ở cái tuổi thất thập, thù lao từ phim ảnh cũng chẳng nhiều nhặn gì mà bà hết chăm cho người này lại chạy lo cho người kia. Những ngày không tất bật ngoài phim trường, không ra sân khấu, bà hết chăm cháu lại bắt xe ôm đến thăm bà bạn. Khi thì vài chiếc bánh quy ngon bà để dành, khi thì lạng chè, quả cam. Cũng có khi bà đến với những câu chuyện rộn rã tiếng cười. Đồng đội của bà, những người năm nay đã 80 - 90, cô quạnh và muôn vàn khó khăn. Hỏi, có lúc nào bà cảm thấy thiệt thòi khi mãi lo nghĩ cho người khác? Bà cười: “Tôi sống đơn giản lắm. Chuyện quần áo tôi cũng không bận tâm. Miễn là đi đâu mình cũng cảm thấy vui và người ta không coi thường mình. Đúng là tôi chưa bao giờ có thời gian dành cho mình. Nhưng tôi không thấy buồn vì điều đó. Tôi nghĩ, thời gian trống trải mình làm được nhiều việc có ý nghĩa hơn. Bây giờ, chỉ sợ là thời gian không còn nhiều nữa…!”.

Tôi được biết cuộc đời NSƯT Lê Thiện trải nhiều thăng trầm, sóng gió, bởi giai nhân thường khó tránh được sự tỵ hiềm nên mạo muội hỏi, trong những vai từng đóng, đâu là vai gần giống cuộc đời bà nhất? Bà suy nghĩ hồi lâu rồi cho rằng, những vai gần giống thì cũng ở nhiều trạng thái, như cưng con cưng cháu, nghiêm khắc với con… Song bà nói gần nhất có lẽ là nhân vật trong phim “Chuyện tình bà nội trợ”, phim nói về mối quan hệ mẹ chồng với con dâu.

Bà kể, xem phim, mọi người thường nói với bà rằng: Mày làm dâu lại nó chứ nó đâu làm dâu mày! Nhưng bà không quan niệm như vậy, với bà thì dâu cũng là con. Hơn nữa, nói dâu tức là phụ nữ. Mà, đã là phụ nữ với nhau thì lúc nào cũng cần sự cảm thông. Ở đời, hiếm có bà mẹ chồng nào muốn con dâu đi bước nữa như nhân vật trong phim này. Vì hơn ai hết, bà ấy cũng trải qua mất mát, chồng chết sớm, một mình nuôi con. Bà không muốn con dâu lại rơi vào hoàn cảnh như bà. Nhưng khốn nỗi, cô con dâu ấy không thương người bà chọn mà lại thương một chàng trai trẻ, chưa vợ. Bà không cấm cản nhưng bà lo sợ viễn cảnh không tốt đẹp… “Tôi cũng có con dâu. Nó cũng có những bất hạnh. Biết đâu chừng, từ thông điệp trong bộ phim đó, con dâu tôi sẽ hiểu…”, NSƯT Lê Thiện chia sẻ!

Có lẽ, bất kỳ ai nghe câu chuyện của bà đều xúc động. Đa phần, những người ở thế hệ của bà, những người trở về từ khói lửa, bom rơi, đạn lạc, bao giờ cũng sống trước nhất vì người khác. Vậy mà, với họ chữ hy sinh xa lạ vô cùng bởi đơn giản, họ xem đó là việc cần làm và nhất định phải làm.

NSƯT Lê Thiện

NSƯT Lê Thiện hay cười lắm! Nụ cười duyên dáng, phúc hậu vô ngần. Những khi không cười thì bà cũng kiếm chuyện này chuyện kia nói rổn rảng cho đỡ buồn, đỡ căng thẳng. Trên trường quay, ở sân khấu kịch, chỗ nào có bà là đời sống nở hoa chỗ ấy. Thành ra, dàn diễn viên từ lâu năm đến trẻ măng, từ đạo diễn cho đến các thành viên trong êkip ai cũng quý, cũng mến, cũng thương bà. Bạn bè của bà vẫn bảo, “Ai đang buồn mà gặp con Thiện, không cười không ăn tiền!”

Trải nghiệm từ chính bản thân cho tôi nhận ra một điều rằng, những ai có đời riêng u uẩn, một khi bước qua được nỗi buồn, thường cười nhiều và cười rất tươi. Họ hoặc hiếm khi khơi lại chuyện đã qua, hoặc nếu phải nhắc thì cũng bằng giọng nhẹ tênh. Như thể, chẳng phong ba nào có thể quật ngã được họ nữa.

NSƯT Lê Thiện thủ thỉ rằng, bạn bè bà thường ngạc nhiên, không hiểu sao lúc nào cũng thấy bà lạc quan, vui tươi được. Nhưng ít ai biết, thật ra, cũng có những lúc bà “mình ta với ta”, bà cũng ước mình được trẻ lại. Phá vỡ những quy luật, những buộc ràng đó đi, sống cho bản thân… Nhưng rồi bà nghĩ, sống ở đời ai cũng vậy, mỗi sáng mở mắt ra, chuyện của mình cũng giống như chuyện thời tiết. Mưa thì cố che sao cho khỏi ướt, nắng thì gắng sao để đừng bệnh. Cuộc đời mình, mình biết chứ kêu ai, than vãn với ai.

“Tôi tự tổ chức đời sống cho mình, lấy công việc để khỏa lấp những nỗi buồn, để không gục ngã. Và chính những khỏa lấp đó đã tiếp sức cho tôi được cống hiến, để lo cho con cháu. Cuộc đời vẫn đẹp nếu mình coi đó là đẹp. Người ta vẫn tốt với mình nếu mình tin vào họ. Tất nhiên, có lúc vầy lúc khác nhưng đã nói hai tiếng cuộc đời thì bao giờ cũng “vẫn đẹp sao”!