Nga phản đối thành lập tòa án đặc biệt xử vụ MH17

Các nhà điều tra Hà Lan tại hiện trường vụ rơi máy bay MH17 ngày 16/6/2015

Hôm 28/6, các chuyên gia Hà Lan đã kết thúc cuộc điều tra mở rộng kéo dài trong 2 tuần qua về nguyên nhân vụ rơi máy bay MH17 của Hãng hàng không Malaysia hồi tháng 7/2014.

Theo hãng tin RT của Nga, các chuyên gia đã tới hiện trường vụ rơi máy bay ở miền Đông Ukraina từ ngày 16/6 để tiến hành một cuộc điều tra mới về thảm kịch này.

Nhóm các nhà điều tra Hà Lan gồm cảnh sát và chuyên gia quân sự đã trở lại hiện trường rơi máy bay để thu thập thêm các bằng chứng, nhằm giúp củng cố hoặc bác bỏ các giả thuyết đưa ra trước đây liên quan tới hoàn cảnh vụ rơi máy bay.

Mặc dù đã kết thúc điều tra đợt hai nhưng các chuyên gia Hà Lan vẫn chưa đưa ra được kết luận gì. Ủy ban An toàn Hà Lan thông báo họ sẽ công bố báo cáo điều tra cuối cùng vào tháng 10/2015, trong đó sẽ xác định rõ nguyên nhân làm rơi máy bay.

Trong kết quả điều tra sơ bộ công bố tháng 9/2014, Ủy ban An toàn Hà Lan khẳng định chiếc máy bay này rơi là do bị một lực cực mạnh từ bên ngoài tác động.

Khi mọi thứ còn chưa rõ ràng, ngày 26/6, năm nước điều tra vụ tai nạn máy MH17 đã kêu gọi tổ chức một tòa án quốc tế để xét xử những kẻ phải chịu trách nhiệm.

Ngoại trưởng Australia Julie Bishop cho hay Chính phủ Úc cam kết phối hợp cùng với Malaysia, Ukraina, Hà Lan, Bỉ và cộng đồng quốc tế nhằm đảm bảo mang lại công lý cho thân nhân của những gia đình nạn nhân trên chuyến bay này. Bộ trưởng Julie Bishop nói: "Cách thức để đạt được điều này đang được các nước liên quan thảo luận".

Ngay sau đó, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Guennadi Gatilov nói với hãng tin Interfax: “Chúng tôi cho rằng đề nghị lập tòa án đặc biệt này là cơ hội và phản tác dụng. Cần phải chờ đợi đến khi cuộc điều tra về vụ rơi máy bay kết thúc, chứ không vội vã đưa ra nghị quyết thành lập một tòa án”. Theo ông, đây là “một chủ đề hết sức nhạy cảm và nghiêm túc, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng”.

Ngày 22/7/2014, máy bay Boeing 777 mang số hiệu MH17 của Hãng hàng không Malaysia chở 298 hành khách và phi hành đoàn từ Amsterdam tới Kuala Lumpur đã bị rơi khi bay qua không phận miền Đông Ukraina làm toàn bộ số người trên chuyến bay thiệt mạng, trong đó có 193 người Hà Lan.

Ukraina và Mỹ khẳng định chiếc máy bay đã bị bắn rơi bởi một tên lửa địa-không do Nga cung cấp cho quân ly khai Ukraina. Phía Moskva thì lên án quân đội Ukraina.

Do quan hệ giữa Nga và phương Tây đang ở mức căng thẳng nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh nên rất có khả năng Nga sẽ không hợp tác với bất kỳ vụ xét xử nào diễn ra ở phương Tây.

Việc tổ chức tòa án quốc tế cần phải có sự hậu thuẫn của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc mà Nga là một trong 5 ủy viên thường trực, Nga bị buộc hoặc phải chấp nhận hoặc dùng quyền phủ quyết để bác bỏ việc thành lập tòa án; nếu phủ quyết Nga có thể bị coi là trở ngại chính trong việc truy tìm công lý cho một vụ thảm sát thường dân quy mô lớn.

Nguồn tin từ Hà Lan cho hay, nếu Nga phủ quyết đề nghị tổ chức tòa án quốc tế thì Hà Lan sẽ có cớ để vận động Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ gia tăng các biện pháp cấm vận kinh tế hiện đang được thực hiện đối với Nga. Năm 2016, Hà Lan sẽ đảm nhiệm cương vị chủ tịch luân phiên của EU nên Hà Lan hy vọng tiếng nói của mình sẽ có trọng lượng hơn.

Có khả năng tòa án quốc tế sẽ mở ở Hà Lan, nhưng những vấn đề gai góc như tòa xử theo luật nào, làm sao bắt giữ và đưa các nghi phạm ra xét xử… vẫn chưa được làm rõ.