Phiến quân Iraq lập quốc xưng vương

Abu Bakr al-Baghdadi (ảnh nhỏ) vừa tuyên bố thành lập Vương quốc Hồi giáo, và trở thành “lãnh đạo của người Hồi giáo trên toàn thế giới”.

Qua hành động làm lo ngại các chính phủ khu vực cũng như các cường quốc thế giới, lực lượng ISIL công bố quyền tối thượng, khẳng định lãnh đạo của họ, Abu Bakr al-Baghdadi, nay là giáo chủ của cả thế giới Hồi giáo, một danh vị cổ xưa, trước đây từng được dùng để chỉ tiểu vương Ottoman bị lật đổ năm 1924.

Thành lập một nhà nước Hồi giáo áp dụng Luật Sharia hà khắc từ lâu đã là mục tiêu của các chiến binh thánh chiến.

Hành động này, được đưa ra vào thời điểm khởi đầu tháng lễ Ramadan, tiếp theo cuộc tiến công kéo dài ba tuần để tranh đoạt lãnh thổ của thành phần ISIL và các nhóm đồng minh trong giáo phái Sunni ở Iraq. ISIL cho hay họ muốn xóa bỏ các ranh giới của thời thuộc địa, chống lại chính phủ Iraq, hiện có sự hỗ trợ của Mỹ và Iran.

Theo thuật ngữ Hồi giáo, calife (khalifa) là vua của tất cả người theo đạo Hồi trên thế giới, là truyền nhân của Đấng Tiên tri Mohammed.

Kể từ sau khi Đấng Tiên tri Mohammed qua đời, calife là chức danh chỉ những vị vương, hoặc “emir” của mọi tín đồ Hồ giáo. Trong lịch sử Hồi giáo, sau khi Đấng Tiên tri Mohammed qua đời có bốn vị calife kế tiếp, và Đế chế Hồi giáo Omayyad đã trải qua thời kỳ hoàng kim từ 661 đến 750 và sau đó là đế chế của triều đại Abbasid, từ 750 đến 1517.

Điều này cho thấy phe thánh chiến ISIL rất tự tin sau những chiến thắng quân sự liên tục, kiểm soát phần lớn lãnh thổ miền bắc Iraq và một phần lãnh thổ Syria láng giềng. Tính đến ngày 30/6, ISIL đã đánh chiếm được trên dưới 30 thành phố và thị trấn ở phía bắc Iraq.

Theo giới phân tích, Abu Bakr al-Baghdadi muốn chứng tỏ đủ sức xây dựng một định chế chính trị cho dự án ý thức hệ tức là thành lập một nhà nước trong đó luật Hồi giáo được áp dụng một cách triệt để.

Từ định chế này, Nhà nước Hồi giáo sẽ tìm cách thu hút chiến binh từ khắp thế giới. Tuyên cáo của “vua” Abu Bakr al-Baghdadi kêu gọi tín đồ khắp thế giới ủng hộ Nhà nước Hồi giáo và bắt đầu là các thành phần Al Qada phải thần phục quyền lực mới.

ISIL là sự thách thức trực tiếp cho vai trò lãnh đạo khủng bố toàn cầu của Al-Qaeda, vốn từng trục xuất ISIL vì cho là có hành động tàn bạo bất lợi cho uy tín tổ chức, cũng như là đe dọa an ninh cho các nhà lãnh đạo gốc giáo phái Sunni trong vùng Vịnh Ba Tư.

Theo chuyên gia Pháp về tình hình Trung Đông Fabrice Balanche, qua tuyên cáo lập quốc, xưng vương, Abu Bakr al-Baghdadi chứng tỏ với thế giới Hồi giáo là những người như Thủ tướng Iraq Maliki, Tổng thống Syria al-Assad và tất cả những ai chống lại thánh chiến là những kẻ phản đạo.

Bên cạnh lý do chính trị và chiến lược, tổ chức thánh chiến cực đoan còn có dụng ý tìm kiếm tài chính, huyết mạch của chiến tranh. Trong thế giới Hồi giáo, không thiếu người muốn tái lập vương quốc califat bị giải thể cách nay gần 100 năm cùng với sự sụp đổ của Đế chế Ottoman.

Chính quyền Iraq đã kêu gọi có sự trợ giúp quốc tế vào cáo buộc các quốc gia Sunni láng giềng, kể cả Arập Xêút, là trợ giúp các nhóm dân quân quá khích ở Syria và Iraq.

Hôm 30/6, tình hình chiến sự tiếp tục sôi động. Hàng nghìn quân Iraq cố gắng bao vây lực lượng thánh chiến để chiếm lại Tikrit, một thành phố chiến lược ở phía bắc. Để trợ giúp quân đội chính phủ Bagdad, Mỹ huy động 300 cố vấn quân sự, máy bay vũ trang không người lái. Không quân Iraq cũng mua 6 chiếc phi cơ tấn công loại Sukhoi Su-25 của Nga, và chiếc đầu tiên đã đến Baghdad. Phía chính phủ cho hay các máy bay oanh tạc này sẽ được đưa vào sử dụng trong vài ngày tới đây.