Mexico ngập trong máu và ma túy

Đất nước của bạo lực

Mục tiêu vụ đột kích là tên trùm Harold Mauricio Poveda-Ortega, có biệt danh El Conejo - tức Con Thỏ. Để chứng tỏ là tay chơi này biết điều với tư cách một trong những nhà tiêu thụ cocaine mạnh cho một trong những cartel ma túy lớn nhất Mexico, tên trùm người Colombia tổ chức bữa tiệc hoành tráng thết đãi “đối tác” trong ngôi biệt thự to ở nam Mexico City. Như thường lệ, buổi tiệc có sự góp mặt của nhiều em chân dài, những cô gái cao cấp không chỉ có vai trò giúp vui mà còn được giao nhiệm vụ chuyển tiền về Colombia cho Conejo, với khoảng 40 triệu USD/tháng.

Chiến dịch tấn công được thực hiện bởi 100 cảnh sát liên bang Mexico. Mang mặt nạ và trang bị tiểu liên, họ ập vào biệt thự Conejo lúc 1 giờ, khi cuộc vui lên đến cao trào. 11 tên Colombia bị bắt cùng nhiều bánh ma túy, tiền mặt và vũ khí. Báo chí Mexico được mời đến. Những gì được đăng và chiếu truyền hình sau đó đã cho người dân thấy sự giàu có của một ông trùm cocaine: khu vườn xanh mướt, phòng chiếu phim, hồ bơi và cả những chuồng thú nhốt 2 sư tử, 2 bạch hổ và 2 báo đen…

Tang vật từ một chiến dịch

Có vẻ như trật tự kỷ cương được tái lập và phần thắng bắt đầu nghiêng về nhà chức trách khi chính quyền biết thể hiện vai trò và sức mạnh. Tuy nhiên, vài ngày sau, một phiên bản khác của câu chuyện được tiết lộ: theo nhân chứng, sau khi bắt bọn tội phạm, trong 24 tiếng, cảnh sát bắt đầu vơ vét mọi thứ, từ những chiếc đồng hồ Cartier và Rolex, nhẫn kim cương đến hàng đống tiền. Họ còn chích điện tội phạm khi buộc chúng khai ra tên và địa chỉ đồng bọn; không phải đến bắt mà để đến tiếp tục hôi của! Tổng cộng, 7 ngôi nhà bị lục soát và gần 600.000USD được tịch thu vào túi riêng cảnh sát. Tiếp đó, một tội phạm còn được hướng dẫn mang theo nửa triệu USD tiền mặt đến hối lộ cho Gerardo Garay, tay cảnh sát trưởng chỉ huy chiến dịch.

Đêm đó, trong khi bình thản đợi tiền, Garay chọn 4 trong 30 cô chân dài cao cấp đưa xuống căn phòng tầng hầm, không quên lệnh cho bọn đàn em mang cho mình “một ít cocaine”. “Thành quả” lớn nhất của chiến dịch: El Conejo đã nhanh chân chạy thoát khi cảnh sát mải mê hôi của và dúi đầu vào ngực các em chân dài! Khi vụ việc bị phanh phui, Garay chỉ đơn giản từ chức! Mãi đến tháng 11/2010, “Con Thỏ” mới bị bắt ở Mexico City. Cần mở ngoặc, vụ bắt “Con Thỏ” đã làm lộ thêm thông tin cho thấy chính giới chức Cơ quan Phòng chống ma túy Hoa Kỳ (DEA) từng rửa tiền cho đương sự!

Câu chuyện liên quan Gerardo Garay và “Con Thỏ” là một trong những điển hình cho thấy mặt trái - mỉa mai thay lại được nhiều người biết - của cuộc chiến chống ma túy Mexico. Với lương không đến 5.000USD/năm, nhiều cảnh sát phải kiếm thêm bằng tiền hối lộ từ tội phạm ma túy. Cuộc điều tra 400 cảnh sát liên bang gần đây cho thấy 90% trong số đó đều dính dáng cartel ma túy.

Trong vài trường hợp, viên cảnh sát nào trong sạch thề không nhận tiền bẩn ma túy đều bị giết, giữa ban ngày. Vài người trong số họ bị chặt đầu bởi Santa Muerte (Tử thần thiêng) - nhóm tội phạm nổi tiếng thích ăn mừng trong những ngôi đền. Tháng 8/2008, chỉ trong một tuần, người ta phát hiện 167 thi thể cảnh sát với 21 trong số đó bị chặt nát và 30 bị tra tấn trước khi bị giết. Phóng viên tờ Campesinos còn tìm thấy 12 thi thể mất đầu tại Yucatán; 4 xác chết bị chặt tại Tijuana, nơi có nhiều thùng axít ngâm xác người đặt trước một nhà hàng hải sản!

Vài tuần sau, kẻ nào đó bất ngờ quẳng 2 quả lựu đạn vào buổi lễ mừng Quốc khánh ở Morelia, làm chết 8 và bị thương vài chục người; vào thời điểm mà nhiều người bàng hoàng khi tình cờ xem đoạn băng trên YouTube cho thấy một nhóm tội phạm Mexico hành quyết đối thủ bằng cách chặt đầu, như thể chúng học được ngón nghề dã man này từ Al-Qaeda! Tháng 1/2009, cái đầu nát bét của một sĩ quan bọn chúng quẳng thị uy ngay trước cửa đồn cảnh sát tại Ciudad Juárez, gần biên giới El Paso (Texas, Mỹ). Dù hơn 45.000 lính gần đây đã được phái đến nhiều khu vực tội phạm nghiêm trọng khắp Mexico nhưng sự có mặt của họ càng khiến mức độ bạo loạn kinh khủng hơn.

Tháng 1/2009, một tên bị bắt ở Tijuana đã tự thú hắn là El Pozolero (Kẻ bằm thịt), từng chịu trách nhiệm rã thi thể 300 nạn nhân cho một cartel (trước khi quẳng xuống hố đất rồi đổ axít vào). Tháng 2/2009, cuộc đấu súng kéo dài hàng giờ giữa quân đội và một nhóm bắt cóc tại Chihuahua (gần biên giới New Mexico, Mỹ) đã kết thúc với 21 xác chết. Đây là một trong những nơi vô chính phủ nhất Mexico: toàn bộ lực lượng cảnh sát địa phương Chihuahua đã từ chức năm 2008 sau khi bọn tội phạm ma túy giết chết viên cảnh sát trưởng và 2 cảnh sát viên.

Tại sao thất bại?

Giới chức Mexico cho biết, các cartel ma túy nước họ hiện hoạt động với 150.000 tay chân và ngân sách 10 tỉ USD/năm, kiếm được từ đường dây buôn lậu ma túy vào Mỹ, với đủ cách thức và phương tiện, kể cả tàu ngầm tự chế! Mexico hiện sản xuất 10.000 tấn marijuana/năm và cung cấp 90% cocaine cho thị trường Mỹ. Năm 2007, Chính phủ George W. Bush đưa ra “Sáng kiến Mérida”, với ngân sách 1,4 tỉ USD hỗ trợ Mexico về quân sự cũng như tình báo. Chỉ trong năm nay, Chính phủ Mexico chi đến 3,9 tỉ USD cho an ninh quốc gia, tăng 99% kể từ năm 2006. Dưới sức ép Mỹ, Mexico thực hiện Chiến dịch Limpieza (Trong sạch), với nhiều “kết quả khả quan và đáng khích lệ”.

Cụ thể, tháng 11/2008, quân đội Mexico phát hiện một ngôi nhà ở Reynosa chứa kho vũ khí lớn nhất từ trước tới nay, với hơn 540 súng trường, 500.000 băng đạn và 165 lựu đạn. Những thống kê khác cho thấy thêm, các tập đoàn ma túy “đang bị đánh tơi tả”; nhà chức trách tịch thu được 70 tấn cocaine, gần 4.000 tấn marijuana; bắt 57.000 tội phạm; El Hummer - đồng “sáng lập viên” nhóm bán vũ trang Los Zetas (gồm các cựu binh đặc nhiệm được tuyển làm việc cho các cartel) - bị tóm ở Tamaulipas vào tháng 11/2008; cùng số phận với El Doctor (trùm tập đoàn Tijuana; bị bắt tháng 10/2008); khoảng 100 trùm ma túy đã bị dẫn độ sang Mỹ năm 2008… Tổng cộng, trong thời gian tại chức, Chính phủ của Tổng thống Felipe Calderón (2006-2012) đã bắt được 25 trong 37 ông trùm cộm cán với sự giúp đỡ của Mỹ.

Tuy nhiên, như nhận xét José Reveles, người sáng lập tuần báo hàng đầu Mexico Proceso, tác giả quyển Dark Stories of Drugs, Impunity and Corruption, việc bắt và truy tố một số tên chỉ huy cảnh sát tham nhũng cho đến nay chỉ “phục vụ mục đích tuyên truyền” và tất cả thống kê lạc quan đều cốt để trấn an Washington cũng như cộng đồng thế giới. Ma túy và bạo lực Mexico bắt đầu tràn sang Mỹ với mức độ nghiêm trọng đến mức nguyên Giám đốc CIA Michael Hayden phải thốt lên rằng, sự đe dọa từ Mexico là một trong những mối nguy hiểm lớn nhất cho an ninh Mỹ, tương đương hiểm họa hạt nhân Iran!

Báo cáo gần đây của Bộ Chỉ huy Liên hợp quân đội Hoa Kỳ (USJFC), thậm chí so sánh Mexico với Pakistan đối với tình hình an ninh toàn cầu, đồng thời cảnh báo “một sự sụp đổ bất ngờ và nhanh chóng” tại Mexico có thể xảy ra vài năm tới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh Mỹ và khu vực Mỹ Latinh. Trong khi đó, tình hình ngày càng tồi tệ. Bộ trưởng Tư pháp Jesús Murillo Karam cho biết (dẫn lại từ Fox News 19/12/2012), hiện có 60-80 tổ chức buôn lậu ma túy tại Mexico, nhiều hơn nhiều so với năm 2006 khi mà Tổng thống Felipe Calderón thề tuyên chiến với tội phạm ma túy. Tháng 8/2012, vài tháng trước khi Enrique Pena Nieto nhậm chức tổng thống, người ta đã công bố danh sách 89 tập đoàn ma túy chính trong đó mạnh nhất là cartel Sinaloa của Joaquín “El Chapo” Guzmán.

Một trong những thất bại lớn nhất trong cuộc chiến chống ma túy Mexico là tình trạng bất lực trong đối phó tham nhũng và sự lỏng lẻo của hệ thống tư pháp. Ngày 2/7/2008, một kẻ mang mật danh Felipe bước vào Tòa đại sứ Mexico ở Washington DC, tuyên bố tự nộp mình. Lời  khai của hắn đã gây chấn động dư luận Mexico. Felipe cho biết, tập đoàn ma túy Beltrán Levya thậm chí nuôi cả một hệ thống gồm viên chức cấp cao thuộc Phòng công tố điều tra tội phạm đặc biệt (SIEDO), cơ quan trọng yếu nhất trong cuộc chiến chống ma túy Mexico. Đến lúc đó người ta mới té ngửa khi biết Luis Santiago Vasconcelos, Giám đốc SIEDO, một trong những người đáng tin cậy nhất của DEA, lại là “người nhà” Beltrán Levya!

Cho đến cuối năm 2008, 35 thành viên SIEDO liên quan tội phạm ma túy đã bị lật mặt. Theo biên bản lời khai Felipe, SIEDO và Beltrán Levya móc nối nhau qua một cựu cảnh sát tên Cueto để được cung cấp tất cả thông tin liên quan tiến trình điều tra trong SIEDO, từ tên tuổi, hình ảnh, số điện thoại di động, thời gian thực hiện kế hoạch truy quét… Chiến dịch thanh lọc SIEDO dẫn đến việc bắt nhiều viên chức SIEDO trong đó một người cho biết mình từng được cartel Beltrán Levya đề nghị 10 triệu USD để cứu El Mochomo khỏi trại giam (tức Alfredo Beltrán Levya; bị bắt tháng 1/2008); và một người khác cho biết mình được trả 120.000USD/tháng để tiết lộ thông tin điều tra từ SIEDO. Noé Ramírez, Chánh chỉ huy SIEDO, “cánh tay phải” của (nguyên) Tổng thống Felipe Calderón trong cuộc chiến chống ma túy cũng bị cáo buộc nhận 450.000USD từ cartel Beltrán Levya!...

Ngày 21/12/2008, Trung sĩ Juan Humberto Tapia, 38 tuổi rời nhà trên đồi Chilpancingo để đến chỉ huy sở thuộc Khu quân sự 35. Hiếm khi mang theo súng bởi là chuyên viên kỹ thuật tin học quân đội, Tapia dự tính giải ngũ 2 năm nữa để mở tiệm cà phê Internet… Sáng hôm sau, vài giờ khi đổ ra đường mừng mùa Giáng sinh, dân Chilpancingo phát hiện thi thể Tapia bọc trong tấm vải nhựa màu xanh, bị vứt ở vệ đường; cạnh thi thể không đầu của 6 binh sĩ Khu quân sự 35. Những cái đầu nạn nhân được tìm thấy cách đó hơn 1km, trong bãi đỗ xe của hội quán Sam. Một lá thư để lại bên các xác chết ghi vắn tắt: sẽ có 10 người lính bị giết nếu một tên buôn lậu ma túy bị hại.

Khắp Mexico, mỗi ngày người ta có thể nghe kể vô số vụ dằn mặt tương tự. Năm 2009, viên cảnh sát liên bang Luis Angel Leon Rodriguez bị mất tích cùng 6 đồng sự khi họ đến bang Michoacan trong một chiến dịch tiểu trừ ma túy. Từ đó đến nay, mẹ của anh đã phải tự điều tra về tông tích con trai mình. Theo AP (22/12/2012), số nạn nhân bị mất tích tại Mexico trong 6 năm qua đã lên đến 20.851 người, cùng khoảng 60.000-70.000 người thiệt mạng. Đối tượng bị mất tích hoặc bị giết thuộc đủ thành phần và độ tuổi, từ cảnh sát, thợ nề, nội trợ, luật sư, sinh viên, doanh nhân đến hơn 1.200 trẻ em dưới 11 tuổi!

Ngọc Trí