Khủng bố quốc tế: Thời của al-Qaeda đã qua?

Ảnh minh họa

IS vốn phát triển từ một chi nhánh của al-Qaeda tại Iraq, nhưng bản thân tổ chức này lại mang một nỗi ám ảnh với tổ chức “mẹ” của mình.

Chúng đã phân hóa từ năm 2013 do bất đồng về mục tiêu trong cuộc thánh chiến ở Syria. Kể từ đó, IS đã tự phân biệt nó và al-Qaeda bằng sự tàn bạo dã man vượt trội và không có giới hạn, bằng cả tham vọng tạo lập một nhà nước Hồi giáo với lãnh thổ bao trùm cả khu vực Levant – tức cả Liban, Israel, Jordan, Syria, Síp và nam Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong khi cỗ máy giết người al-Qaeda hoạt động nhân danh thánh chiến ở nước ngoài, thì IS lúc đầu tưởng như chỉ quanh quẩn quanh khu vực Levant. Chúng kêu gọi các chiến binh thánh chiến khắp thế giới tham gia vào việc xây dựng một nhà nước Hồi giáo của riêng chúng. IS lúc đó dường như đặt ra mối đe dọa lớn tới Trung Đông hơn là với phần còn lại của thế giới. Điều này phần nào giải thích vì sao phản ứng của phương Tây đối với IS ban đầu khá lặng lẽ.

Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài tháng qua, IS đã thay đổi chiến thuật.

Để duy trì xung lực khi phải đối mặt với áp lực quân sự gia tăng ở Syria, Iraq, chúng đã liên tục tổ chức các cuộc tấn công khủng bố ở nước ngoài. Chỉ trong vòng vài tuần, IS đã vênh vang nhận trách nhiệm gây ra vụ đánh bom một máy bay chở khách của Nga trên bán đảo Sinai (Ai Cập), một loạt vụ khủng bố liên hoàn đẫm máu ở Paris (Pháp), một cuộc tấn công bằng bom ở Beirus và một vụ nổ xe buýt ở Tunis. Những mục tiêu khủng bố của chúng và al-Qaeda giờ cũng chẳng khác nhau là mấy và các tác động thật đáng kinh sợ.

Nhưng al-Qaeda có lẽ cũng chẳng “thích thú” gì khi bị IS “vượt mặt”. Điều này có thể suy đoán được qua phản ứng của al-Qaeda với IS sau vụ khủng bố ở Paris.

Một tuần sau vụ thảm sát Paris, một nhóm khủng bố có liên kết với al-Qaeda đã thực hiện vụ tấn công khủng bố vào một khách sạn sang trọng ở Bamako, thủ đô Mali. Không chỉ lên tiếng nhận trách nhiệm và tái khẳng định vị thế của chúng trong thế giới thánh chiến, al-Qaeda sau đó còn nhấn mạnh rằng, chúng không giống IS, không giết sạch, diệt sạch, mà “nhân đạo” hơn khi thả những con tin Hồi giáo trong cuộc bao vây ở khách sạn Radisson Blu.

Hassa Hassan, đồng tác giả cuốn sách “ISIS: Inside the Army of Terror” (tạm dịch: “ISIS: Bên trong đội quân khủng bố” bình luận: “mạng lưới khủng bố toàn cầu không chỉ đang phát triển và còn cạnh tranh với nhau”.

Chuyên gia về khủng bố Rohan Gunaratna thì nhận xét rằng, al-Qaeda vẫn còn mạnh ở Maghreb và Sahel, ở vùng Sừng châu Phi và Yemen, cũng như ở Afghanistan, Pakistan và Đông Nam Á.

Trong khi đó, IS có ưu thế hơn ở khu vực Levant,  Libya, Tây Phi và vùng Caucasus.

Tuy có sự cạnh tranh với nhau, nhưng IS và al-Qaeda không xung đột với nhau về hệ tư tưởng. Sự khác biệt giữa chúng một phần nằm ở chiến lược và chiến thuật, chủ yếu do những kẻ cầm đầu.

Một số chuyên gia dự đoán rằng, nếu 1 trong 2 tên thủ lĩnh của chúng, hoặc là Abu Bakr al-Baghdadi của IS hay Ayman al-Zawahiri của al-Qaeda, biến mất theo cách này hay cách khác, 2 tổ chức khủng bố này có thể kết hợp một lần nữa. Khi đó, sự cạnh tranh sẽ rất khốc liệt.

Theo ông Ali Soufan, cựu đặc vụ FBI, hiện đang phụ trách hãng an ninh Soufan Group, “bức tranh khủng bố ngày nay rất phức tạp bởi 2 lý do: thứ nhất là vì có sự tham gia của tất cả các phần tử khác nhau, thứ hai là vì những khoảng trống khu vực tồn tại sau mùa xuân Arập đã và đang cung cấp cho các nhóm khủng bố một lãnh địa hoạt động”.

Tương lai khủng bố quốc tế cũng có thể sẽ trở nên phức tạp hơn nhiều. IS sẽ phát triển và trở nên nguy hiểm, dã man gấp bội để bảo vệ lãnh thổ mà chúng đã chiếm giữ được ở Syria, Iraq. Trong khi đó, al-Qaeda với hoạt động có xu hướng bí mật hơn và tăng cường thiết lập các liên minh tại địa phương sẽ làm cho chúng khó bị tiêu diệt hơn. Và tất nhiên, cả 2 tổ chức này sẽ tìm cách mở rộng quyền lực của mình thông qua chủ nghĩa khủng bố.