Khơi dậy tiềm năng kinh tế tư nhân như thế nào?

PGS.TS Hồ Sỹ Hùng - Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp - Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Gỡ bỏ rào cản kìm hãm KTTN

Để phát triển doanh nghiệp (DN) Việt Nam nói chung và khu vực kinh tế tư nhân (KTTN) nói riêng cần giải quyết 3 vấn đề: cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách DN nhà nước, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Tổng hợp ý kiến từ các DN, có một số rào cản đang kìm hãm sự phát triển của KTTN như sau:

Chưa có sự thống nhất giữa các bộ, ngành. Vẫn còn tình trạng nhiều cơ quan cùng quản lý một vấn đề, chồng chéo gây khó khăn cho DN trong quá trình kinh doanh. DN còn gặp nhiều vướng mắc trong lĩnh vực thuế, thủ tục hải quan…

Vấn đề tiếp cận đất đai, thủ tục giải phóng mặt bằng rất phức tạp, giá thuê đất thì cao mà để cấp phép thì thủ tục khó, nan giải. Trong đó thu hồi đất rất nan giải, phương pháp tính giá đất phức tạp và thông tin quy hoạch không rõ ràng, chồng chéo khiến các DN khó tiếp cận.

Vấn đề thị trường, quản lý chất lượng hàng hóa thiếu hiệu quả. Hàng giả, hàng nhái đang là vấn nạn khó giải quyết ảnh hưởng đến kinh doanh của các DN. Vấn đề tín dụng cũng rất là “khó nhằn” khiến DN tư nhân rất khó tiếp cận vốn vay. Một rào cản nữa là các chi phí kinh doanh rất cao như logistic, tiền lương, bảo hiểm, chi phí giao dịch, lãi suất cao…

Mô hình kinh tế tư nhân là nền tảng phát triển doanh nghiệpx

Cuối cùng là sự phối hợp thanh tra, kiểm tra và kiểm toán hầu như không có. Đặc biệt có DN phải tiếp 9 đoàn thanh tra kiểm tra trong năm 2016.

PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn, Phó giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội: Cần giải pháp hữu hiệu để phát triển KTTN

Về mặt lý luận thì cần phân định rõ hơn nữa về vai trò, chức năng giữa KTTN và Doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, xóa bỏ cơ chế xin cho và minh bạch hóa tài chính. Theo chúng tôi cần phải nhanh chóng đưa các nghị quyết, chỉ thị vào thực tế bằng cách gắn trách nhiệm với người đứng đầu các DN.

Tuy nhiên, xóa rào cản vẫn là chưa đủ, cần phải tạo dựng nền tảng cơ bản phát triển KTTN trong dài hạn. Muốn làm như vậy cần phải làm được 4 vấn đề: Thứ nhất là, cải cách mạnh mẽ, quyết liệt 5 lĩnh vực trọng tâm của nền kinh tế về đầu tư công, DNNN, tài chính ngân hàng, quản lý công và cơ chế giám sát. Trong đó, chú trọng về đổi mới DNNN. Chỉ có đổi mới DNNN mới tạo được không gian phát triển KTTN.

Thứ hai là, đẩy mạnh 3 vấn đề về thể chế, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực. Trong thể chế về nền kinh tế thị trường cần chú trọng về yếu tố sản xuất, những kỳ vọng của thị trường.

Thứ ba là, cần xây dựng chính sách công nghiệp quốc gia với trọng tâm là KTTN trong đó đặc biệt áp dụng công nghệ và nuôi dưỡng môi trường sáng tạo. Thiết lập nền tảng quản trị quốc gia tốt, thực hiện Chính phủ liêm chính kiến tạo, phát triển xây dựng dịch vụ hành chính công hiệu quả.

Cuối cùng là cần có chính sách riêng cho từng nhóm DN, từ DN quy mô vừa, nhỏ đến khởi nghiệp, từ DN trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp đến dịch vụ. Đây không phải là vấn đề phân biệt đối xử mà dựa theo đặc thù của từng nhóm DN để áp dụng chính sách phù hợp. Lấy ví dụ như đối với DN lớn phải kết nối với thị trường tiêu thụ quốc tế, phải bắt nhịp với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và đổi mới sáng tạo. Hay các nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ phải liên kết được với nhau cần thiết lập khung về từng ngành, cần đổi mới quản trị…

TS Trần Thị Hồng Minh - Cục trưởng Cục Quản lý Đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch Đầu tư: Cải cách đăng ký kinh doanh

Từ năm 2007 đến nay, các thủ tục hành chính về đăng ký kinh doanh đã được cải cách khá triệt để. Việc tạo ra cơ chế liên thông giữa các cơ quan quản lý, công khai minh bạch thông tin bằng sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử, áp dụng cấp mã số thuế điện tử, hóa đơn điện tử đã giảm chi phí, thời gian rất nhiều cho DN.

Nếu trước đây có 63 tỉnh, thành phố thì có 63 cơ quan đăng ký kinh doanh tác nghiệp độc lập và không có liên quan với nhau, liên hệ rất rời rạc và chúng ta không vẽ ra được được bức tranh tổng thể DN trên toàn quốc là có bao nhiêu DN và họ kinh doanh trong lĩnh vực nào, số lượng ra sao… Từ khi Bộ Kế hoạch Đầu tư được giao thực hiện hệ thống cơ sở dữ liệu về DN, hệ thống thông tin này đã giúp các cơ quan đăng ký kinh doanh trên toàn quốc tác nghiệp trên một nền tảng pháp lý như nhau và trên hệ thống thông tin có thể kết nối, cả cơ quan và người dân đều có thể lấy được thông tin về DN một cách chính xác, nhanh nhất ở thời điểm thực và toàn diện nhất về DN.

Cải cách thứ hai là tư duy tạo cho DN cơ chế dễ dàng nhất để gia nhập thị trường. Chính vì vậy, Luật DN 2014 đã có rất nhiều quy định thông thoáng tạo điều kiện cho DN gia nhập thị trường nhanh nhất. Ví dụ như về thời gian thành lập DN, nếu trước năm 2005 DN muốn gia nhập thị trường thì thời gian để lấy được giấy phép đăng ký kinh doanh mất 32 ngày. Đến nay Luật DN 2014 quy định chỉ còn 3 ngày. Nhưng theo thống kê thực tế, thời gian thực chỉ hơn 2 ngày. Trong đó một số địa phương thì chỉ 1-2 ngày đã cấp xong đăng ký kinh doanh cho DN. Đặc biệt, khi DN có sự thay đổi thì chỉ cần thông báo cho cơ quan quản lý…

Một số cải cách mang tính hồ sơ DN chúng tôi đã áp dụng cơ chế đăng ký qua mạng điện tử. Trước kia DN phải đến cơ quan đăng ký nộp bộ hồ sơ giấy thì bây giờ họ có thể thủ công ở bất cứ chỗ nào, bất cứ nơi nào và bất cứ lúc nào cũng có thể nộp hồ sơ qua mạng mà không cần đến cơ quan đăng ký kinh doanh.

Tôi khẳng định rằng cải cách về đăng ký kinh doanh đã tạo ra một môi trường minh bạch với thông tin DN rất đầy đủ. Hệ thống thông tin đăng ký kinh doanh có cơ sở dữ liệu về đăng ký DN và một cổng thông tin về đăng ký DN. Cơ sở quốc gia về đăng ký DN đã được Chính phủ công nhận là một trong 6 cơ sở dữ liệu nền tảng để thực hiện Chính phủ điện tử. Trong cơ sở dữ liệu chúng tôi lưu trữ tất cả các thông tin về DN đã gia nhập thị trường, kể cả thông tin về DN rời khỏi thị trường và các DN đang hoạt động.

Trên cổng thông tin đăng ký DN, các DN, người dân đến các cơ quan quản lý nhà nước đều có thể giám sát, nắm bắt được thông tin về DN. Chúng tôi cho rằng đây là cách thức rất quan trọng tạo ra sự minh bạch về thông tin. Ví dụ như DN có thể qua cổng thông tin này để biết được DN mà mình chuẩn bị ký kết hợp tác kinh doanh đang hoạt động ở lĩnh vực nào, đại diện pháp luật là ai và người nào có đủ điều kiện để ký kết hợp đồng… Những vấn đề này tạo điều kiện tốt cho DN tìm đối tác, bạn hàng để phát triển các cơ hội kinh doanh.