Học để làm gì?

07:05 | 16/03/2017

2,445 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
Học để làm gì? Đây là câu hỏi mà không chỉ các em học sinh, sinh viên mà ngay cả chính các vị phụ huynh cũng mơ hồ không đưa ra được những đáp án rõ ràng cụ thể. Nhiều vị phụ huynh cứ ép con mình học cật lực, học tới kiệt sức nhưng lại không giải thích cho con hiểu được về mục đích của việc học và tại sao phải học.

Mơ hồ mục đích

Tháng 9-2016, câu chuyện của một cô gái là học sinh giỏi từ lớp 1 tới lớp 9 tại TP HCM gửi thư thống thiết tới “các bác lãnh đạo, các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo”, nói rằng em ghét việc học đã gây xôn xao dư luận.

Trong thư có đoạn: “Cháu xin lỗi khi nói ra những điều này, cháu biết việc này sẽ khiến cho những người đi trước khó chịu nhưng cho phép cháu được nói lên nỗi lòng mình: Cháu ghét đi học. Chương trình học hiện tại không cho phép học sinh chúng cháu có quyền sáng tạo. Tất cả bị bó buộc vào những quy luật nhất định và chúng cháu - những người học sinh bắt buộc phải làm theo chứ không được thay đổi. Chính bản thân chúng cháu còn không hiểu mình đang học vì cái gì, vì ai! Học vì kỳ vọng của mọi người xung quanh, học vì điểm số, học để qua được một kì kiểm tra ư? Xong rồi sao nữa?”.

hoc de lam gi

Có thể thấy, câu hỏi “học vì cái gì, vì ai” của nữ sinh lớp 10 trên cũng là câu hỏi chung của các em học sinh còn đang ngồi trên ghế nhà trường.

Theo khảo sát được TS Giáp Văn Dương - người xây dựng trường học trực tuyến GiapSchool đối với các em học sinh từ cấp THCS đến đại học và một số phụ huynh trong năm 2016 với câu hỏi: “Học để làm gì?”, thì câu trả lời rơi vào các nhóm như sau: Không biết học để làm gì. Học vì bố mẹ bảo học. Học vì tất cả mọi người đều như vậy. Học vì không biết làm gì khác. Đây là trường hợp phổ biến với học sinh THCS và THPT, chiếm trên 80% và một phần lớn trong sinh viên, khoảng 50%; Học để có công ăn việc làm. Học để kiếm tiền. Đây là câu trả lời phổ biến của sinh viên đại học, chiếm 40-50% và một phần nhỏ của học sinh THPT, khoảng 20-25%; Học để có thể tự lo cho cuộc sống của mình, kiếm được công việc phù hợp, sau này đỡ khổ và giúp đỡ gia đình. Đây là câu trả lời của phần lớn phụ huynh trong kỳ thi đại học vừa rồi, chiếm 80-90%; Học để mở mang hiểu biết. Đây là câu trả lời chung trong các nhóm khác nhau, chiếm 5-10%, tùy theo nhóm; Học để tự hoàn thiện mình. Đây là câu trả lời của một vài trường hợp cá biệt, tỷ lệ 2-4%, tùy theo nhóm.

Chiếu theo kết quả khảo sát trên, có thể thấy, phần lớn các bậc phụ huynh đặt mục tiêu cho việc học của con để sau này có một công ăn việc làm tốt, kiếm được tiền lo cho bản thân và gia đình. Một số khác ít hơn cho rằng, học để mở mang hiểu biết, có địa vị trong xã hội. Với sinh viên thì mục tiêu học để kiếm tiền, có công ăn việc làm chiếm khoảng một nửa, còn lại là không có bất cứ mục tiêu nào.

Một điều đáng ngạc nhiên là trong số những người được hỏi, có đến hơn 95% cho biết họ chưa từng tự đặt câu hỏi này cho bản thân mình. Tất cả đều quay cuồng dạy và học, đua nhau nhồi nhét kiến thức, mà rất ít khi dừng lại tự hỏi: để làm gì?

Nhân bất học bất tri lý

Học để làm gì thật sự là vấn đề trọng tâm của mọi hoạt động giáo dục. Chính vì vậy, Ủy ban Giáo dục của UNESCO đã công bố một báo cáo có tên “Học tập: Kho báu bên trong mỗi người”, trong đó có phần trả lời cho câu hỏi “Học để làm gì?”. Theo UNESCO: Học để biết, học để làm, học để xác lập mình và học để chung sống với người khác (Learning to know, learning to do, learning to be and learning to live together).

Các cụ xưa có câu “Nhân bất học bất tri lý” - nghĩa là người không có học sẽ không có hiểu biết.

Trong cuốn sách “Tôi tự học” của cố học giả Thu Giang - Nguyễn Duy Cần (1907-1998) trả lời cho câu hỏi: Học để làm gì? Ông viết: “Theo tôi, hạnh phúc là được làm chủ hành động ta, tư tưởng ta, tình cảm ta... và mỗi ngày mỗi làm cho “cái người” của ta thêm sáng suốt hơn, thêm tự do hơn, thêm to rộng hơn... nghĩa là thêm mới mẻ hơn. “Cấu nhật tân, nhật nhật tân, hựu nhật tân”. Mỗi ngày một mới và ngày càng mới mãi... Đấy là lời khắc trên bồn tắm của vua Thành Thang ngày xưa. Và cũng chính là lý tưởng của Pastuer: “Cao lên, cao hơn lên và cao lên mãi...”. Như thế, ta thấy rõ mục đích của sự học là gì rồi. Học, là để mưu hạnh phúc, nghĩa là để làm cho mình càng ngày càng mới, càng ngày càng cao, càng ngày càng rộng...”.

Xung quanh việc học có trăm ngàn ý kiến khác nhau nhưng có lẽ tựu chung lại một mục đích là mưu cầu hạnh phúc. Cho dù là học để biết, để có nhiều tri thức làm cho cuộc sống của mình phong phú hơn, rộng lớn hơn và có ý nghĩa hơn. Hay học để làm việc thì cũng là phục vụ cho cuộc sống của mình rồi mới đến xã hội. Như vậy, việc học cho dù với động cơ nào thì cũng nhằm làm đẹp hơn lên cho cuộc sống. Lễ Ký có nói: “Ngọc bất trác, bất thành khí; nhân bất học, bất tri lý”. (Ngọc chẳng mài, chẳng ra chi. Người mà chẳng học, trí tri đâu tường... học để biết đúng sai, điều hơn lẽ phải trong cuộc sống. Học để làm người, một người có ích cho xã hội).

Triết lý giáo dục Việt Nam là gì?

Theo Phó thủ tướng Vũ Đức Đam, triết lý giáo dục của Việt Nam trước tiên nằm ở triết lý chúng ta xây dựng đất nước, “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đấy cũng là xây dựng con người Việt Nam toàn diện, đức - trí - thể - mỹ và có trách nhiệm quốc tế.

“Tôi nhớ rằng, ngay trong đề án phê duyệt chương trình sách giáo khoa mới, ở phần mục tiêu cũng đã nói tương đối đầy đủ về các yếu tố cấu thành của triết lý giáo dục Việt Nam. Đó là nhằm vào mục tiêu như UNESCO đã nói: “Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định và học để chung sống”. Đó là nhằm mục đích khuyến khích, sáng tạo, phát huy tài năng của học sinh và giáo viên. Có nghĩa chúng ta có triết lý giáo dục, nhưng tất cả vấn đề nêu ra phần nhiều nằm ở khâu thực hiện chưa được tốt”, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nói.

Để đổi mới giáo dục, Việt Nam hoàn toàn có thể học kinh nghiệm trong việc phát triển nền giáo dục từ Nhật Bản, quốc gia có nhiều nét tương đồng về văn hóa. Sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, Nhật Bản đã đưa ra 5 mục tiêu để cải cách giáo dục là: “Loại trừ chủ nghĩa quân phiệt”; “Giáo dục tư duy khoa học”; “Làm sâu sắc văn hóa quốc dân”; “Xây dựng quốc gia hòa bình” và “Đóng góp vào sự tiến bộ của thế giới ”. Với ba mục tiêu sau là dài hạn, còn hai mục tiêu đầu chính là thể hiện cái mục tiêu rất cụ thể mà giáo dục Nhật Bản phải tập trung vào trong giai đoạn này, để hoàn thành triết lý chung đã được xác định cụ thể và chính nhờ quyết liệt tập trung vào mà Nhật Bản đã nhanh chóng vượt lên trở thành cường quốc hàng đầu thế giới.

Các chuyên gia chỉ ra rằng, hiện nay chúng ta đã có mục tiêu cụ thể về giáo dục con người Việt Nam là: “đức - trí - thể - mỹ và có trách nhiệm quốc tế”. Tuy nhiên, việc hành động ra sao, như thế nào để có một nền giáo dục tốt hơn để không còn những bức thư của học sinh về sự chán ghét việc học, thật sự là một bài toán nan giải.

Tuyết Kỳ

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc
  • nang-luong-cho-phat-trien
  • pvoil-duong-xa-them-gan
  • vietinbank
Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

(PetroTimes) - Lễ hội Holi của người Hindu, còn được gọi là Lễ hội Màu sắc, báo trước sự khởi đầu của mùa xuân.