Hết rồi đoạn trường sổ đỏ

Nhưng từ nay, nỗi lo này đã được giải tỏa bởi Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 01/2017.

Nghị định 01/2017 cho phép những người dân mua bán nhà đất bằng giấy tờ viết tay trong thời gian từ ngày 1-7-2004 đến trước ngày 1-1-2008 được hợp thức hóa và được cấp giấy chứng nhận (hay còn gọi là “sổ đỏ”).

“Sổ đỏ, sổ hồng” không phải là loại giấy tờ được pháp luật quy định mà đây chỉ là tên gọi do người dân dựa trên màu sắc của nó cũng như để phân biệt hai loại giấy chứng nhận. Sổ đỏ là mẫu do Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) ban hành, bìa có màu đỏ, với nội dung ghi nhận quyền sử dụng đất nên gọi là “Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”. Còn sổ hồng là mẫu do Bộ Xây dựng ban hành, bìa có màu hồng, ghi nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở nên gọi là “Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở”. Từ ngày 19-10-2009 Chính phủ quy định hai loại giấy chứng nhận nói trên do Bộ TN&MT phát hành theo một mẫu thống nhất và được áp dụng trong phạm vi cả nước đối với mọi loại đất, nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Nghị định 01 có hiệu lực từ ngày 3-3-2017, còn mở rộng thêm 5 trường hợp được cấp phép. Chẳng hạn, những hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có vi phạm Luật Đất đai trước ngày 1-7-2014 vẫn được cấp sổ đỏ. Như vậy, rất nhiều trường hợp mua bán nhà đất bằng giấy tờ viết tay sẽ được hợp thức hóa từ ngày 3-3 này. Người dân thở phào nhẹ nhõm như vừa trút đi một gánh nặng.

Thực tế thì mấy chục năm qua, việc quản lý đất đai ở các địa phương bị buông lỏng. Tốc độ đô thị hóa cộng với tốc độ tăng dân số khiến nhu cầu nhà ở và đất ở tăng lên. Nhiều diện tích đất bị chiếm dụng rồi mua đi bán lại chỉ bằng mảnh giấy viết tay. Những căn hộ ổn định lâu năm cũng được bán qua tay nhiều chủ sử dụng nhưng không làm thủ tục sang tên đổi chủ. Đồng thời, đất ở, nhà ở lấn chiếm, cơi nới bừa bãi để tăng thêm diện tích. Vì thế, có những chủ nhà, chủ đất có giấy chứng nhận quyền sở hữu rồi nhưng thực tế thì diện tích nhà và đất không còn như ghi trong giấy phép.

Nhu cầu nhà ở tăng nhanh do các gia đình có con cháu trưởng thành, tách hộ ra ở riêng; sinh viên các tỉnh học xong ở lại làm việc tại đô thị, lao động tự do có khả năng mua nhà thành phố… Nhưng ngặt một nỗi là ai đi mua nhà, đất cũng phải băn khoăn nếu nhà hoặc đất đó chưa có sổ đỏ. Nhiều người ít tiền, ham rẻ nên đánh liều mua nhà, đất chỉ thông qua mảnh giấy viết tay. Thế là ở các đô thị lớn, hàng triệu ngôi nhà và mảnh đất có chủ sử dụng nhưng không có giấy chứng nhận quyền sở hữu. Và như vậy, Nhà nước mất đi một khoản tiền thuế khổng lồ hằng năm từ số nhà đất sử dụng tự do ấy.

Bây giờ, số nhà và đất mua bán sang tay như thế đã được phép làm thủ tục để cấp sổ đỏ. Điều đó đáp ứng được nguyện vọng bao năm nay của người dân. Tuy nhiên, cũng không đơn giản mà chắc chắn còn phát sinh nhiều vấn đề phức tạp.

Về phía chính quyền các địa phương, khi tiến hành làm thủ tục để cấp sổ đỏ cần phải công khai, minh bạch và không được để hiện tượng tiêu cực hành dân. Từ khâu đo đạc, lập hồ sơ, thu phí đến khi cấp sổ đỏ phải làm đúng quy định. Không thể để quy định 15 ngày lại kéo dài tới hàng tháng, bắt người dân đi lại nhiều lần, dài cổ ngóng chờ. Về phía người dân cũng phải ủng hộ, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên quản lý đất đai quận, huyện thi hành nhiệm vụ. Không thể lấy lý do chưa có tiền nộp lệ phí hoặc cho rằng “nhà đất của tôi sử dụng, không có nhu cầu mua bán gì nên cũng không cần làm sổ đỏ”.

TP HCM hiện có hơn 30.000 trường hợp nhà đất chưa được cấp giấy chứng nhận thì 70% hồ sơ liên quan đến vấn đề mua bán nhà đất bằng giấy viết tay. Còn ở Hà Nội, chưa có số liệu thống kê chính xác, nhưng những trường hợp tương tự cũng không hề nhỏ. Do đó, Văn phòng Đăng ký đất đai (Sở TN&MT Hà Nội) giao cho quận, huyện kiểm tra, ký cấp sổ đỏ cho những thửa đất mua bán bằng giấy tờ viết tay. Điều kiện để cấp sổ đỏ là nhà, đất đó hiện sử dụng ổn định, phù hợp quy hoạch và không có tranh chấp, khiếu nại; đảm bảo yêu cầu về công khai, minh bạch, đồng thời thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định.

Thủ tục đăng ký, cấp sổ đỏ cho cá nhân và tổ chức tối đa 15 ngày (quy định cũ là 30 ngày); cấp lại “sổ đỏ” bị mất không quá 10 ngày (quy định cũ 30 ngày)… Đó là những thông tin khiến người dân rất phấn khởi.

Mong sao sự phối hợp giữa người dân và chính quyền trong việc cấp sổ đỏ diễn ra thuận lợi, để chấm dứt đoạn trường của người dân về “sổ hồng, sổ đỏ” bấy lâu nay.