Hà Nội quyết liệt di dời nhà nổi, du thuyền

Hồ Tây đã hết ốc

Sâm cầm hồ Tây đã tuyệt chủng từ lâu. Vài năm trở lại đây, những món ngon đặc sản của hồ Tây cũng dần dần biến mất. Theo nhiều người sống ở ven hồ thì 2 món đặc sản là ốc, cá trắm đen khổng lồ cũng gần như không còn xuất hiện.

Chợ Bưởi, nơi từng là đầu mối bán lẻ ốc hồ Tây từ lâu đời, nay cũng chỉ còn lẻ tẻ vài hàng. Tuy nhiên, theo lời của bà Hà - người làng Bưởi - thổ dân tại đây thì, những rổ ốc ngồn ngộn được bày bán tại chợ Bưởi là ốc nơi khác đưa đến, bởi ốc hồ Tây chủ yếu là giống ốc đá xanh, vỏ mỏng, thịt dày. Còn ốc của mấy bà bán ở chợ Bưởi là ốc vặn, thân gầy, thuôn dài. Hỏi ra mới biết, nhiều năm trở lại đây hồ Tây tuyệt nhiên không thấy có con ốc nào.

Cách đây chưa lâu, khi nghe tin hồ Tây đã hết ốc, ông Hồ Thanh Hải - Trưởng phòng Sinh thái môi trường nước (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã lặn ngụp nhiều ngày ở hồ Tây để nghiên cứu. Sau khi có kết quả, trả lời trên báo chí, ông Hải cho biết, trong một thủy vực bình thường phải có đủ nhóm sinh vật, gồm sinh vật nổi và sinh vật đáy (tôm, cua, trai, ốc, giun). Sinh vật nổi ăn tảo, rồi lại làm mồi cho các loại sinh vật đáy, tạo nên chuỗi thức ăn đầu tiên. Khi môi trường nước bị ô nhiễm, một số loài bị tiêu diệt, dẫn đến chuỗi thức ăn bị phá vỡ và nhiều loài khác cũng biến mất theo. Môi trường nước ô nhiễm, các loài động vật đáy sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên. Chất thải đổ ra hồ, lắng xuống đáy, các loài sinh vật tạo ôxy bị tiêu diệt, môi trường đáy sẽ thiếu ôxy và loài trai, ốc không di chuyển lên mặt nước để lấy ôxy được sẽ chết.

Sáng 23-2 UBND quận Tây Hồ tổ chức cưỡng chế, di dời các du thuyền, nhà nổi ở hồ Tây

Việc ốc hồ Tây gần như biến mất hoàn toàn có hai nguyên nhân: Do môi trường nước thay đổi khiến loài ốc không thích ứng và do khai thác quá khả năng sinh sản khiến chúng kiệt quệ (trong đó có cả việc nuôi cá trắm đen khiến chúng ăn hết ốc). Theo ông Hải, nguyên nhân do khai thác quá mức hoặc cá trắm đen ăn hết là không phải. Vì mấy năm trước, mỗi ngày người ta khai thác 5-6 tấn ốc, không thể nào tự dưng lại gần như hết sạch. Nguyên nhân do cá trắm đen ăn cũng bị loại bỏ, vì trước kia cá trắm đen ở hồ Tây còn nhiều hơn bây giờ rất nhiều lần. Giống trắm đen khổng lồ ở hồ Tây cũng gần như tuyệt chủng rồi, nên chuyện trắm đen ăn hết ốc càng không phải.

Như vậy, chỉ còn nguyên nhân do môi trường nước hồ Tây bị ô nhiễm quá mức khiến loài ốc tuyệt chủng là có sức thuyết phục nhất. Không chỉ loài ốc, mà trai, hến, trùng trục cũng đã biến mất khỏi hồ Tây. Loài tôm cũng chỉ còn vật vờ rất ít ở ven bờ, những vùng chưa bị ô nhiễm nặng. Hiện tượng ốc hồ Tây đột nhiên biến mất cũng tương tự như hồ Trúc Bạch cách đây chục năm.

Cũng theo ông Hải, ốc hồ Tây không vẩy là một hiện tượng sinh vật không bình thường. Tuy nhiên, để đánh giá chính xác nguyên nhân thì phải có cuộc tổng kiểm tra chất lượng nước hồ Tây, lớp bùn đáy và phân tích các chỉ tiêu bên trong cơ thể con ốc. Cách đây mấy năm, ông Hải cũng đã thu thập mẫu ốc không vẩy, trình đề án nghiên cứu với Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội, song không được chấp thuận, vì quá tốn kém, những… 100 triệu đồng. Từ đó đến nay, cũng không thấy nhà khoa học, hoặc cơ quan chuyên trách nào tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng môi trường nước hồ Tây. Từ con ốc nhỏ bé, đến cả cái hồ Tây rộng lớn - lá phổi xanh giữa thủ đô kia - hiện diện trong tâm trí mọi người dân Hà Nội gần như bị bỏ quên.

Hành động trước khi quá muộn

Ông Hồ Thanh Hải cho hay, mức độ ô nhiễm hồ Tây đang trong tình trạng báo động đỏ. Hiện lớp bùn đọng dưới đáy hồ đã vào khoảng 1m. Với việc xả nước thải trực tiếp và liên tục trong nhiều năm qua, khiến hồ Tây đang trở thành một ao tù nước đọng và đáy hồ mỗi ngày một nâng cao. Nếu như trước đây, có chỗ đo được độ sâu tới 4m, thì giờ đây hồ Tây như một cái ao nông, chỗ sâu lắm cũng chỉ trên dưới 2m. Ông Hải cho rằng, thủ phạm gây ô nhiễm nặng nhất cho hồ là cống xả chỗ xưởng phim và cống Đõ, thông ra sông Tô Lịch. Đặc biệt là cống Đõ, vào mùa mưa, nước chảy từ hồ Tây ra sông Tô Lịch, nhưng mùa khô, nước hồ Tây cạn thì dòng nước đen ngòm từ sông Tô Lịch lại chảy vào.

Thực hiện chủ trương cải tạo khu vực hồ Tây, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã giao UBND quận Tây Hồ chấm dứt hoàn toàn hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, ăn uống, văn hóa, thể thao du lịch, vui chơi giải trí, nuôi trồng, khai thác thủy sản trong phạm vi quản lý hồ Tây; đồng thời xác định vị trí tập kết và tổ chức di chuyển toàn bộ tàu thuyền, phương tiện nổi về một vị trí tập kết; xây dựng kế hoạch tháo dỡ, di dời triệt để các phương tiện này khỏi hồ Tây... Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu các công việc nói trên phải hoàn thành ngay trong quý I/2017.

Theo tìm hiểu của phóng viên, quận Tây Hồ hiện có 13 đơn vị kinh doanh, hoạt động tại khu vực hồ Tây. Phương tiện thủy hoạt động trên hồ Tây gồm 8 tàu du lịch, 1 tàu thể thao, 13 xuồng máy (cano), 10 thuyền chèo tay, 115 vịt đạp nước, 3 bến đợi, 4 nhà nổi, 9 sàn nổi, phao nổi, 16 cầu dẫn, sàn cứng. Tuy nhiên, nhiều chủ đơn vị kinh doanh đã hết hạn giấy phép hoạt động bến thủy nội địa, nhiều phương tiện cũng quá hạn đăng kiểm.

Ngày 16-2, UBND phường Thụy Khuê (quận Tây Hồ) đã ra “tối hậu thư” yêu cầu các chủ đơn vị liên quan ngừng mọi hoạt động kinh doanh, hoàn thành tháo dỡ phần cầu dẫn và sàn cứng trước ngày 20-2. Tuy nhiên, theo ghi nhận, công tác tháo dỡ vẫn diễn ra rất chậm, nhiều cầu tàu, nhà nổi vẫn còn nguyên và chỉ có vài du thuyền rời đi.

Nhà nổi, du thuyền xả thải gây ô nhiễm trầm trọng nước trong bán kính hàng trăm mét trên hồ Tây là việc ai cũng thấy. Do đó, quyết định chấm dứt hoạt động của nhà nổi, du thuyền trên hồ Tây là chủ trương đúng đắn của chính quyền Hà Nội. Hy vọng rằng, sau nhiều lần ra quân rầm rộ giải cứu hồ Tây không thành công, lần này Hà Nội quyết tâm giải tỏa, di dời về bến mới. Tuy nhiên, để các đơn vị du thuyền, nhà nổi có thể bắt tay ngay vào kinh doanh khi về bến mới, Hà Nội cần khẩn trương hoàn thiện quy hoạch, cơ sở hạ tầng, xác định địa điểm cụ thể từng vị trí cho các đơn vị, doanh nghiệp để sớm hoàn thiện việc di dời, trả lại vẻ phong quang cho mặt nước hồ Tây.