Giàu - nghèo trên mảnh đất thần thánh

1. Khách sạn 5 sao cấp siêu sang Taj Mahal nằm ở biệt lập tại một vị trí đặc biệt ở thủ đô New Delhi: số 1 Mansignh Road, đại lộ nơi tập trung các cơ quan chính phủ, các cơ quan ngoại giao và khu thương mại đông đúc.

Nhưng những thương gia giàu có vốn ăn mòn bát mòn đĩa ở các khách sạn 5 sao khắp nơi trên thế giới còn đánh giá cao Taj Mahal ở một chi tiết nhỏ, nhưng giá trị, giá trị hơn nhiều so với vị trí có một không hai, hơn nhiều mái vòm cẩm thạch khổng lồ và những tấm thảm quý trong đại sảnh khách sạn.

Đó là dấu ấn đặc trưng khiến chuỗi hệ thống khách sạn siêu sang có thương hiệu "Taj" không bao giờ bị lẫn với các khách sạn khác: luôn thường trực một nhân viên tiền sảnh cao to và đạo mạo, mặc trang phục Sikh giáo đặc trưng, râu rậm, ria được vuốt cong cầu kỳ, đầu quấn khăn, găng tay trắng tinh, trịnh trọng mở cửa xe đón chào khách.

A., một thương gia Việt hiện đang nổi đình đám trên các phương tiện truyền thông thông qua một trương trình trực tuyến đang hot về thời trang, tặc lưỡi thừa nhận: "Chỉ cần nhìn thấy doormen này là biết được đẳng cấp của Taj Mahal, thứ mà các khách sạn 5 sao mới nổi không thể nào có được: không khí của văn hóa và lịch sử! Mà chuỗi khách sạn và resort mang thương hiệu Taj đâu có phải nhỏ: 93 khách sạn trên khắp Ấn Độ và 16 khách sạn nằm khắp nơi trên thế giới, với tổng cộng trên 13.000 nhân viên".

Ấy thế mà chuỗi khách sạn và resort siêu sang được thành lập từ năm 1903 này chỉ là một góc tài sản nằm trong tay tập đoàn đa ngành khổng lồ của Ấn Độ: Tata.

Đối với giới doanh nhân cỡ bự Việt Nam, Tata hẳn không phải là một cái tên lạ. Tập đoàn khổng lồ này vừa mới tuyên bố ngừng dự án xây dựng nhà máy thép trị giá 5 tỉ USD tại Hà Tĩnh, và có ý định tìm kiếm một địa điểm khác thích hợp hơn.

Đối với những ông chủ đam mê xe hơi sang trọng của Việt Nam, sản phẩm của tập đoàn Tata cũng là cái tên khiến họ ngưỡng mộ, và gần như bắt buộc phải có trong bộ sưu tập. Tập đoàn này là ông chủ thực sự của 2 thương hiệu xe hơi sang trọng nổi tiếng trên khắp thế giới: Jaguar và Land Rover.

Ngôi nhà trị giá hơn 1 tỉ USD của người giàu nhất Ấn Độ Mukesh Ambani.

Người Việt mê ẩm thực có cái gu phương Tây là thưởng thức món trà chiều hẳn cũng đã hy sinh hầu bao không ít cho thương hiệu trà đen nổi tiếng mang tên Tetley, cũng là một ngành nghề kinh doanh của Tập đoàn Tata.

Còn một bộ phận không nhỏ giới trung lưu người Việt chắc cũng không lạ gì với thương hiệu đồng hồ tuy mới vào Việt Nam được vài năm nhưng cũng có chỗ đứng khá vững chãi: Titan.

Trong danh sách 10 tỉ phú giàu nhất Ấn Độ của tạp chí Forbes, vị Chủ tịch hiện tại của Tập đoàn Tata, tỉ phú Pallonji Mistry, hiện đứng thứ 5, với tổng giá trị tài sản lên tới 12,5 tỉ USD (ông "chỉ" nắm có 18,4% giá trị trong tổng số tài sản 100 tỉ USD của Tập đoàn Tata).

Ông Pallonji đứng chung danh sách top 5 cùng ông trùm dầu lửa "siêu dân chơi" Mukesh Ambani (có tổng tài sản 21 tỉ USD). Ông này mới đây đã khiến giới người giàu cả thế giới sững sờ khi bỏ ra 1 tỉ USD để xây một ngôi nhà dành riêng cho gia đình mình.

Ngôi nhà "nhỏ" ấy cao 27 tầng, tổng diện tích lên tới 37.000m2, có sức chứa 168 ôtô, có 3 sân bay trên mái nhà, 9 thang máy. Tòa nhà sử dụng toàn vật liệu quý hiếm như pha lê và đá cẩm thạch, còn có riêng 1 khu sân vườn, 1 spa, 1 ngôi đền để gia đình cầu nguyện hàng ngày, 1 phòng khiêu vũ và 1 rạp chiếu phim 50 chỗ ngồi.

Tỉ phú Ấn Độ "chơi" đã dữ dằn, nhưng triệu phú Ấn Độ chơi cũng không kém cạnh. Đám cưới đi vào lịch sử Ấn Độ với tổng chi phí lên tới 100 triệu USD đã được một trong những nhân vật quyền lực nhất Ấn Độ là Subrata Roy Sahara tổ chức cho 2 người con.

11.000 khách mời từ khắp nơi trên thế giới đã đổ về dự lễ cưới. 101 món ăn từ khắp nơi trên thế giới cũng được đưa về phục vụ cho đám cưới, kèm theo các ban nhạc từ 5 châu lục.

Nhưng đám cưới này cũng để lại một kỷ lục đẹp về sự sẻ chia đối với người nghèo, khi 101 cô gái có hoàn cảnh bất hạnh thuộc mọi dân tộc khắp Ấn Độ đã được mời đến dự đám cưới. Suất ăn từ thiện cũng được trao cho 150.000 người ăn mày trên khắp đất nước.

2. 8 giờ tối. Tôi có chút tiếc nuối khi đành phải từ chối lời mời chào nhiệt tình rằng khách sạn có dịch vụ đưa đón khách lưu trú bằng xe Jaguar XJL. Làm sao không tiếc cho được, khi phải dằn lòng bỏ qua cơ hội hiếm khi được ngồi trên chiếc xe sang trọng giá ở Việt Nam tròm trèm 5 tỉ đồng. Dòng xe loại này đã từng đình đám trên các phương tiện truyền thông Việt, gắn liền với nữ ca sĩ Hồ Ngọc Hà một thời.

Bước qua cánh cổng lúc nào cũng được bảo vệ nghiêm ngặt, tôi tìm cách tiếp cận mấy bác tài taxi đang đứng chờ khách quanh khách sạn. Taxi ở đây tuyệt đại đa số là loại xe Ambassador của Hãng Hindustan Motors, được sản xuất theo đúng mẫu xe thế hệ thứ 3 năm 1956 của Hãng Morris Oxford, Anh quốc.

Đây là mẫu xe đặc trưng và nổi tiếng của Ấn Độ, được nhiều vị nguyên thủ của quốc gia này sử dụng, đặc biệt là cựu Chủ tịch đảng Quốc đại, bà Sonia Gandhi. Cho đến tận bây giờ, chúng vẫn được sử dụng trong bộ máy công quyền của quốc gia này. Người dân Ấn Độ tự hào về chúng đến độ mệnh danh mẫu xe này là "Vị vua của đường xá Ấn Độ".

Thấy khách đi ra từ Taj Mahal, trò chuyện vui vẻ và chu đáo đưa tiền tip trước, các bác tài taxi ở New Delhi, vốn nổi tiếng ma mãnh khắp thế giới về trò mặc cả và vòi vĩnh, khá niềm nở "buôn chuyện". Khi khách yêu cầu được đưa tới "khu ổ chuột" nổi tiếng Kathputli, bác tài ngay lập tức tỏ vẻ ngại ngần, vì trời đã tối.

Nhà ga New Delhi, nơi qua đêm của rất nhiều người nghèo có thu nhập chỉ 20.000 đồng/ngày ở Ấn Độ.

"Không an toàn đâu. Bọn trấn lột và đám ăn xin sẽ không để cậu yên. Nếu muốn chứng kiến một mặt khác của New Delhi về đêm, cậu có thể ra ga tàu. Ở đó cũng có nhiều người nghèo, nhưng còn có cảnh sát du lịch để bảo vệ cậu", Kakkar, bác tài xế lớn tuổi khuyên tôi chân thành.

Kakkar bỏ tôi ở một góc đường cách ga New Delhi chừng nửa cây số. Ông nói rằng tôi nên đi bộ vào giống một người khách du lịch thuê phòng giá rẻ ở gần đây, thay vì để đám cò mồi ở cửa ga nhìn thấy tôi bước xuống từ xe taxi. "Đừng trả lời bất kỳ lời chào hỏi nào. Đám cò sẽ ngay lập tức bám lấy cậu như đỉa, và chuyến đi của cậu sẽ trở thành vô ích", ông cảnh báo.

Ga New Delhi gợi lại cho tôi không gian của ga Hàng Cỏ cách đây chừng 20 năm: hỗn loạn, bẩn thỉu, hôi hám, ầm ĩ… Đám cò mồi nháo nhác chạy lên chạy xuống săn lùng những vị khách du lịch nước ngoài đang hối hả vào ga cho chuyến tàu đêm. Những phu khuân vác cao lớn, còng lưng thồ trên người đống hàng hóa còn cao lớn gấp nhiều lần, lừ lừ đi giữa dòng người dạt vội ra để tránh, như những chiếc tàu rẽ sóng mà đi…

Trên bậc thềm nhà ga chính, những dáng người, cả nam lẫn nữ, nằm co quắp trên nền đất lạnh, đắp trên mình tấm áo khoác hoặc quấn tạm tấm xà-rông. Lối vào ga đông kín, những người phu khuân vác phải len lỏi giữa những thân người đang mệt mỏi nằm ngủ trên thềm nhà ga.

Tất cả những khối ầm ĩ và mệt mỏi ấy được bao trùm trong một bầu không khí bụi bặm, bụi bặm đến độ dễ dàng thọc tay vào mũi và lôi ra một đầu ngón tay đen xì. Thứ bụi đen này dường như là đặc sản của các thành phố nằm sâu trong lục địa của Ấn Độ, và tôi có thể bắt gặp nó ở bất kỳ nơi đâu: Guwahati, Bodhgaya, Varanasi, New Delhi hay Agra…

"Sân ga này trước đây cũng là nơi tôi thường xuyên ngủ khi mới đặt chân đến New Delhi", bác tài Kakkar thổ lộ với tôi bên cạnh một quán bánh Naan bán muộn dành cho dân nghèo gần ga, với cái giá không thể rẻ hơn: 5 rupi (2.000 đồng/suất).

Vét nốt thứ nước sốt màu vàng cam nhờ nhờ trong chiếc bát nhỏ một cách khéo léo bằng miếng bánh rẻ  tiền được làm từ bột mỳ và men khô, Kakkar giải thích chỉ cần đem theo một chiếc túi đựng quần áo cũ cho giống hành khách là có thể yên tâm kiếm một góc sát chân tường để ngủ".

"Sau khi bị trấn lột khi giăng bạt ngủ ở góc tường gần khu lăng mộ Humayun nổi tiếng, tôi đã về đây ngủ hơn một tháng mới tìm được nhà giá rẻ để thuê chung với mấy người lái xe khác. Tìm cách ngủ miễn phí và chi tiêu tiết kiệm tối đa là cách người nghèo tồn tại ở New Delhi", Kakkar khẳng định.

3. Đã biết rằng chế độ Jati (hệ thống phân biệt đẳng cấp trong xã hội Ấn Độ được xác định theo nhóm đồng tộc thế tập) đã bị tuyên bố là bất hợp pháp từ năm 1947, nhưng khi đặt chân đến Ấn Độ, tôi vẫn gờn gợn cảm giác rằng nó vẫn còn hiện hữu khá sâu sắc, đặc biệt trong những dịch vụ có liên quan đến sự giàu-nghèo.

Ngay dưới chân đền Taj Mahal, công việc hàng ngày của người nghèo Ấn Độ là bọc giày cho khách VIP.

Bước chân vào ngôi đền thờ Taj Mahal, ngôi đền bằng đá cẩm thạch trắng nổi tiếng khắp thế giới, viên ngọc của nghệ thuật Hồi giáo tại Ấn Độ, "kiệt tác được cả thế giới chiêm ngưỡng trong số các di sản thế giới", đôi chân tôi như cứng lại khi chứng kiến một cảnh tượng khá ám ảnh: hai người đàn ông đang cần mẫn dùng tay lấy những túi vải nhung bọc lấy đôi giày của khách du lịch.

Hóa ra giá vé vào tham quan quần thể vườn và đền đài rộng 17 héc-ta này được phân biệt rõ ràng: 20 rupi cho người Ấn Độ và 750 rupi cho khách nước ngoài.

Và để bù đắp cho sự chênh lệch lên tới 35 lần ấy, du khách nước ngoài sẽ được đi theo lối đi VIP riêng. Họ cũng không phải bỏ giày dép ra như người bản địa, mà nhân viên phục vụ sẽ mang ra những túi vải bằng nhung đủ màu sắc, quỳ xuống và xỏ vào chân khách.

Không chỉ mình tôi, mà không ít du khách nước ngoài cảm thấy bị sốc. Nhiều người quay mặt đi khi được xỏ túi vải vào chân. Nhiều người tự chủ động lấy túi, đi ra một góc rồi tự xỏ.

Nhưng những nhân viên cần mẫn tại ngôi đền Taj Mahal ấy dường như đã chai sạn với những ánh mắt và cử chỉ thông cảm. Họ vẫn yên lặng miệt mài phục vụ những dòng người bất tận, với một sự nhẫn nại tuyệt vời, bên cạnh khu đền tuyệt đẹp được xây lên bởi tình yêu của một vị vua đối với người vợ của mình.

Theo Việt Đông - Báo An ninh thế giới