Giáo dục sức khỏe giới tính: Đã có đột phá

Cần thêm nhiều tiết học trực quan

“Độ tuổi nào cũng cần được chỉ bảo kỹ năng sống, riêng về sức khỏe sinh sản, cần phải dạy càng sớm càng tốt. Điều đáng mừng là hầu hết phụ huynh đều đồng tình, động viên nên tôi mới có thêm những tiết dạy bổ ích cho các em học sinh”, Lê Thủy Tiên - nhân vật chính trong clip “Cô giáo hướng dẫn học sinh sử dụng bao cao su” được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội hồi tháng 1vừa qua.

Là giáo viên ở một trung tâm đào tạo kỹ năng sống ở TP Hải Phòng, Thủy Tiên thường xuyên tham gia giảng dạy về giới tính cho học sinh cấp 3 ở nhiều trường trên địa bàn. Trung bình mỗi ngày cô dạy 4-5 tiết. Cao điểm có những ngày cô dạy tới 8 tiết. Mỗi lớp có khoảng 38-45 học sinh. Và trong túi xách tới lớp của cô giáo 9X này luôn luôn có máy tính xách tay, giáo án được in thành bản ngay ngắn, micro, đồ dùng cho những trò chơi, làm việc nhóm và không thể thiếu giáo cụ trực quan như… bao cao su, thuốc tránh thai hay dưa chuột để hướng dẫn cho học sinh.

Kể lại câu chuyện về một nam sinh 12 tuổi (giấu tên) nhắn tin hỏi việc quan hệ với người yêu được 5 tháng nhưng không thể đeo bao cao su vì nó bị chật, rát và rách. Sau đó, cô đã hỏi kỹ học sinh mua bao cao su loại gì, ở đâu, đeo đúng cách chưa để đưa ra tư vấn cụ thể. Bởi khi thực hành, một số em dùng răng xé vỏ bao khiến cả lớp cười ồ lên. Có bạn rất ngây thơ khi bỏ bao cao su vào miệng... thổi thành quả bóng.

Không khuyến khích học trò quan hệ tình dục, song không phải vì thế mà không học để biết cách bảo vệ bản thân. “Những lúc này, tôi nhận ra rằng, học sinh của mình rất ngây ngô, chưa có nhiều kiến thức và kỹ năng về giới tính và sức khỏe tình dục. Công việc của mình là vẽ đúng đường cho những ‘chú hươu’ này chạy” - nữ giáo viên tâm sự.

Theo thống kê của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế), năm 2015, Việt Nam có gần 280.000 ca phá thai, trong đó có khoảng 5.500 ca là trẻ vị thành niên. Ngoài ra, năm 2015 cũng có hơn 42.000 ca sinh đẻ có mẹ còn đang trong tuổi vị thành niên, chiếm hơn 3,5%.

Chia sẻ về clip này, nhiều vị phụ huynh có con em đang trong tuổi dậy thì cho rằng, cần hơn nữa những tiết học về bao cao su. việc lảng tránh khiến trẻ nghĩ rằng người lớn không tin các em nên tìm cách che giấu. Từ đó, các em đi tìm tài liệu tràn ngập trên Internet và cả những thước phim nhạy cảm.

Đồng tình với quan điểm cần dạy nhiều hơn nữa những tiết học giáo dục giới tính, anh Gia Hưng (Thanh Xuân, Hà Nội) bày tỏ: “Nếu biết có trường nào mạnh dạn mang bài học về bao cao su vào lớp, tôi cũng muốn chuyển trường cho con đến học”. Theo anh Hưng, kỹ năng sống cùng cách bảo vệ bản thân cũng quan trọng như kiến thức được học trong nhà trường.

Trong khi đó, chị Thùy Dương có con đang học cấp 2 tại Cầu Giấy (Hà Nội) đưa ra quan điểm, con gái chị dậy thì từ năm học lớp 6. Cũng như nhiều phụ huynh khác, vợ chồng chị Dương đánh giá nhà trường nên có thêm những bài học về sử dụng bao cao su, cũng như kỹ năng sống cho các em trong trường.

“Khi đọc thông tin cô gái phá thai, tôi vừa thương vừa trách cháu đã không đủ tỉnh táo. Nhưng đáng trách hơn là những người làm cha mẹ, bởi họ đã không trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính cho con cái của mình, thêm nữa là nhà trường đã không giúp các em tiếp cận kỹ năng cần thiết”, chị Dương đưa quan điểm.

Giáo dục giới tính từ tiểu học

Với kinh nghiệm nhiều năm tư vấn trong ngành giáo dục, TS Vũ Thu Hương - giảng viên Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội cho biết, nên giáo dục giới tính cho trẻ từ năm 6 tuổi. Nhà trường cần giới thiệu về bao cao su cho học sinh lớp 4 và hướng dẫn các em sử dụng từ năm lớp 6.

Theo TS Hương, ở xã hội hiện nay trẻ em dậy thì khá sớm. Trong số đó không ít trẻ lớp 6 đã quan hệ tình dục, phần lớn các em này có cha mẹ không chú tâm giáo dục giới tính cho con. Điển hình là câu chuyện thực tế về hai cô cậu học trò lớp 6 rủ nhau làm “chuyện người lớn” trong góc lớp khi các bạn đang ngủ trưa.

“Có những cô bé thơ ngây nói ‘con quan hệ xong rồi rửa bằng Coca-Cola nên không có thai đâu’. Một nam sinh lớp 7 còn nhận đã thử sử dụng túi nilon thay bao cao su và kêu đau”, TS Hương kể lại.

Tâm lý của người làm cha mẹ ở Việt Nam hay thường lo lắng việc giáo dục giới tính cho con là “vẽ đường cho hươu chạy”. Nhưng thực tế, nhiều trường hợp “hươu” đã chạy lung tung trước khi người lớn quan tâm. TS Vũ Thu Hương lưu ý, từng có trường hợp đau xót khi trẻ em làm theo mệnh lệnh của những kẻ ấu dâm vì cha mẹ không chỉ bảo. Trẻ em bị kẻ ấu dâm “hướng dẫn” giới tính, hậu quả để lại rất lớn. Mặc dù, ngày càng nhiều người nhận định học về bao cao su là cần thiết, trên thực tế, những tiết học này còn khá lạ lẫm tại các trường.

Cũng chia sẻ ý kiến của mình, TS Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội cho biết, trường của ông không có tiết học trực quan như trong clip được quay ở Hải Phòng. Ông ủng hộ việc dạy sớm về giáo dục giới tính nói chung và dạy về bao cao su ở bậc THCS nói riêng. Tuy nhiên, TS Tùng Lâm cho rằng không phải thầy cô, trường học nào cũng áp dụng.

TS Tùng Lâm đánh giá đây thực sự là “bài toán còn đặt dấu chấm hỏi” cho giáo viên và các trường. Ông nêu: “Nếu thực hiện, việc dạy học sinh sử dụng bao cao su nên là bài sau cùng trong chuyên đề về giáo dục giới tính, tình dục an toàn. Các trường cũng nên thăm dò học sinh trước khi dạy tiết học này”.

Cải thiện chất lượng giảng dạy

Hiện nay học sinh được học giáo dục giới tính từ năm THCS với 2 tiết ngoại khóa, nhưng rất nhàm chán. Giáo viên chưa tháo được “nút thắt” về việc còn ngại ngùng khiến cả cô và trò đều bỡ ngỡ. Học sinh thường tinh nghịch trêu đùa khiến cho những cô giáo còn non kinh nghiệm không dám đứng trên bục giảng.

Theo khảo sát của Bộ GD&ĐT năm 2015, 90% học sinh có nhu cầu tư vấn tâm lý, giới tính. Tuy nhiên, việc triển khai phòng tâm lý trong trường học còn nhiều hạn chế. Nhiều trường chưa có giáo viên tư vấn chuyên trách, chủ yếu kiêm nhiệm; đa số góc tư vấn ghép chung với phòng y tế hoặc phòng Đoàn - Đội; giáo viên tâm lý thường phải làm việc ngoài giờ hành chính… Những tiết học trực quan về kỹ năng càng trở nên hiếm hoi.

TS Vũ Thu Hương cho rằng, những năm gần đây, các chương trình giáo dục giới tính nở rộ với sự tư vấn của chuyên gia, thầy cô. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là vẫn còn rất nhiều nơi e dè, ngại ngùng nên tránh đề cập nội dung này. Theo bà, học sinh cần một lộ trình giáo dục giới tính hoàn chỉnh, hiện chưa có trong giáo dục phổ thông của nước ta.

Trong khi đó, TS Nguyễn Tùng Lâm đề cao cách thực hiện ở Hải Phòng khi kết hợp dạy giáo dục giới tính giữa nhà trường và Trung tâm Tư vấn Đào tạo Kỹ năng. Phương án này giảm áp lực cho giáo viên khi họ thường có tâm lý e ngại bởi tiếp xúc thường xuyên học sinh trên lớp.

TS Nguyễn Tùng Lâm cho biết, hầu hết ở các trường THPT tại Hà Nội, năm nào cũng có hiện tượng học sinh nạo phá thai. Đây là thực tế các trường phải đối mặt. Các trường đều đang tích cực thực hiện giáo dục giới tính theo chủ trương của Bộ GD&ĐT, nhưng để thực hiện điều này trước tiên cần những thầy cô nhiệt tình, có chuyên môn, làm hiệu quả hơn nữa.