Gian nan xúc tiến thương mại

Ấn tượng mờ nhạt

 Năm 2015, giữa bối cảnh nền kinh tế toàn cầu diễn biến phức tạp khó khăn, tổng cầu nhập khẩu hàng hóa trên thị trường thế giới ở mức thấp khiến sức ép cạnh tranh, giảm giá hàng hóa cao… nhưng hoạt động xúc tiến thương mại vẫn mang về cho nền kinh tế hàng trăm hợp đồng với giá trị hơn 858 triệu USD và 637 tỉ đồng. Đây là kết quả có phần khiêm tốn so với những kỳ vọng mà cộng đồng doanh nghiệp, nền kinh tế đặt ra trong việc phát triển mở rộng, phát triển thị trường cả trong và ngoài nước đối với hoạt động xúc tiến thương mại.

Các gian hàng tại Hội chợ Thương mại Quốc tế Việt Nam lần thứ 25

Tuy nhiên, dưới một góc nhìn khác, ông Bùi Huy Sơn - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhận xét, nó phản ánh đúng hiện trạng hoạt động xúc tiến thương mại ở Việt Nam.

Trước hết là vấn đề kinh phí cho hoạt động xúc tiến thương mại. Năm 2015, Bộ Công Thương tiếp nhận 389 đề án xúc tiến thương mại với tổng kinh phí đề nghị ngân sách Nhà nước hỗ trợ là 240 tỉ đồng nhưng ngân sách Nhà nước chỉ bố trí được 100 tỉ đồng và 11 tỉ đồng được chuyển sang từ năm 2014.

“Mặc dù được xác định là cầu nối đưa hàng hóa đến với các đối tác, khách hàng cả trong và ngoài nước, đồng thời đòi hỏi cấp bách trong môi trường kinh tế toàn cầu cạnh tranh ngày càng gay gắt nhưng kinh phí cho hoạt động xúc tiến thương mại của Việt Nam lại rất hạn chế. Theo kết quả nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, kinh phí dành cho Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia của Việt Nam hiện nay tính trên kim ngạch xuất khẩu chỉ chiếm tỷ trọng 0,003%. Trong khi mức trung bình của thế giới là 0,11%. Tỷ trọng này chỉ tương đương 1/30 tỷ trọng trung bình của toàn thế giới, bằng 1/4 so với Bangladesh và bằng 1/10 so với Thái Lan” - ông Sơn thông tin.

Thứ nữa đó là vấn đề nguồn nhân lực làm xúc tiến thương mại. Kết quả điều tra của Bộ Công Thương cho thấy, trong số các cơ quan xúc tiến thương mại địa phương thì chỉ có 31,7% cơ quan có hơn 10 cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ. Nghiệp vụ và ngoại ngữ của đội ngũ này cũng rất hạn chế.

Và cũng chính bởi những hạn chế trên, theo đánh giá của nhiều doanh nghiệp, hiệu quả của hoạt động xúc tiến thương mại vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng của doanh nghiệp, nó mới chỉ dừng ở bề nổi như tổ chức các hội chợ, triển lãm, hội thảo… mà ít nội dung đi vào thực chất. Trong khi đó, thành phần tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại lại tương đối rộng, thiếu chuyên sâu, dàn trải… và rất thiếu chuyên nghiệp nên kết quả thu về không đáng kể. Ông Thân Đức Việt - Phó tổng giám đốc Tổng Công ty May 10 khi đề cập đến thực tế này đã thẳng thắn nêu quan điểm: Nhiều đoàn đi xúc tiến thương mại được tổ chức thiếu chuyên nghiệp, thường làm theo kiểu kết hợp nên không tạo được ấn tượng cũng như uy tín. Vì vậy, nhiều hoạt động đã không thu hút được sự quan tâm từ những đối tác quan trọng, những khách hàng lớn.

Cải tiến cách tiếp cận

Như đã đề cập ở trên, hoạt động xúc tiến thương mại mặc dù được xác định là cầu nối đưa hàng Việt ra thị trường thế giới nhưng lại đang tồn tại nhiều hạn chế. Và trong xu thế hội nhập quốc tế, cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các nền kinh tế, giữa các doanh nghiệp sản xuất từ các nền kinh tế khác nhau thì việc tháo gỡ những rào cản, vướng mắc này đang trở lên cấp bách hơn bao giờ hết.

Trao đổi về vấn đề này, đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đưa quan điểm: Các doanh nghiệp cần cải tiến cách thức tiếp cận khách hàng và nâng cao kỹ năng tiếp thị cho nhân viên của mình hướng tới mức độ chuyên sâu. Ngày nay, việc tham gia hội chợ, triển lãm không chỉ đơn thuần là mang hàng ra chợ và ngồi chờ khách hàng đến hỏi mua mà doanh nghiệp cần phải biết cách làm sao lôi kéo, thu hút khách hàng tiềm năng đến gian hàng của mình, thay vì đến với công ty khác hoặc quốc gia khác từ trước khi hội chợ diễn ra. Việc chọn lựa hình ảnh, chắt lọc thông tin để đưa ra quảng bá tiếp thị cũng cần chuyên nghiệp hơn, tránh tham lam khi đưa ra quá nhiều hình ảnh và thông tin rối rắm, khó để lại ấn tượng cho khách hàng. Và sau cùng, là phải làm cách nào để họ liên lạc với mình sau khi gặp gỡ tại “khu chợ đông đúc” đó thì may ra doanh nghiệp mới có cơ hội bán được hàng.

“Nếu thực hiện tốt các giải pháp đồng bộ kể trên, chắc chắn thời gian tới, nhiều doanh nghiệp trong nước sẽ có thể khai thác hiệu quả hơn các lợi ích từ các hiệp định thương mại tự do mang lại, thúc đẩy xuất khẩu sang các thị trường đối tác. Đồng thời, thông qua hoạt động xúc tiến thương mại, cũng có cơ hội từng bước phát triển thương hiệu, nâng cao giá trị gia tăng trong từng sản phẩm; phát triển sản phẩm mới, tiến tới xuất khẩu giá trị cao và bền vững” - đại diện VASEP nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải tại Hội nghị tổng kết Chương trình xúc tiến thương mại năm 2015 cũng thẳng thắn nêu quan điểm: Nhà nước sẽ không làm thay doanh nghiệp mà chỉ hỗ trợ doanh nghiệp trong các hoạt động xúc tiến thương mại. Doanh nghiệp là đối tượng hưởng lợi trực tiếp trong các nỗ lực đẩy mạnh hiệu quả các hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, để công tác xúc tiến thương mại đạt hiệu quả cao và mang lại cơ hội tốt cho các doanh nghiệp thì ngoài những hỗ trợ của Nhà nước, các doanh nghiệp cũng cần cố gắng tự thân phát triển. Theo đó, doanh nghiệp cần chú trọng nâng cao hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng cho hàng hóa của mình, xây dựng và phát triển thương hiệu, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần chủ động, sáng tạo hơn trong việc tìm hiểu thông tin và tham gia vào mạng lưới xúc tiến thương mại để thường xuyên được tiếp cận các cơ hội mà hoạt động xúc tiến thương mại đem lại.

“Thực hiện được những mục tiêu trên, chúng ta hoàn toàn có cơ sở tin tưởng các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có năng lực tận dụng hiệu quả cơ hội từ quá trình hội nhập quốc tế” - Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải bày tỏ sự tin tưởng