Giải pháp nào khả thi?

Bài học cũ

Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia kinh tế, khẳng định: “Hiểu đơn giản, giao dịch vàng qua tài khoản giống như giao dịch chứng khoán. Vấn đề hiện tại là giao dịch vàng trực tuyến thì tất cả mọi người đều có thể tham gia”.

Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân

Nghị định 24 hiện hành chưa có quy định điều kiện cụ thể về hoạt động kinh doanh vàng khác, bao gồm: Huy động vàng từ tổ chức, cá nhân; kinh doanh vàng qua tài khoản… theo quy định tại Luật sửa đổi, bổ sung Điều 6 và Phụ lục 4 Luật Đầu tư. Dự thảo Nghị định mới sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 sẽ quy định, hoạt động vàng từ các tổ chức, cá nhân và hoạt động kinh doanh vàng qua tài khoản do Nhà nước độc quyền thực hiện.

Tiến sĩ Nhân phân tích, dưới góc độ kinh tế, Nhà nước sẽ kiểm soát được số vàng trong dân dù không có con số tuyệt đối nhưng cũng mang tính tương đối trong quá trình giao dịch. Nhà nước độc quyền đối với các hoạt động huy động vàng từ tổ chức, cá nhân và kinh doanh vàng qua tài khoản có những mặt tích cực, nhưng cũng làm nảy sinh nhiều quan ngại.

Còn nhớ, năm 2008-2009, “cơn bão” giá vàng đã khiến nhiều người đầu tư trên các sàn vàng lâm vào tình cảnh khốn đốn. Nhiều sàn vàng mọc lên thiếu sự kiểm soát của Nhà nước, nhiều chủ sàn vàng “làm giá” khiến nhà đầu tư lâm vào cảnh trắng tay. Không ít trường hợp nhà đầu tư nhanh chóng rơi vào cảnh phá sản và có người tìm đến… cái chết.

Tháng 9-2009, Chính phủ đã có những giải pháp kịp thời yêu cầu các sàn vàng chấm dứt hoạt động kinh doanh vàng qua tài khoản dưới mọi hình thức. Từ đó, hoạt động kinh doanh vàng qua tài khoản ở Việt Nam rơi vào quên lãng và nay lại được nhắc đến.

Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân băn khoăn, hoạt động kinh doanh vàng qua tài khoản sẽ luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không có quy định rõ ràng. Nếu không kiểm soát tốt sẽ tác động tiêu cực đến chính sách tiền tệ và ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế vĩ mô. Nhà nước cần phải quy định việc giao dịch vàng qua tài khoản công khai, minh bạch và mang yếu tố thị trường. Cần có những quy định cần chặt chẽ để cho thị trường vàng phát triển bền vững. Qua đó, mọi người có thể yên tâm giao dịch vàng với nhau và thông thương với các sàn vàng thế giới.

Nỗi lo mới

Nhắc lại một chút, chắc hẳn nhiều người không thể quên bài học của 10 năm trước, các sàn vàng đua nhau “mọc” lên và mỗi nơi giao dịch theo một kiểu, thị trường vàng rơi vào vòng hỗn loạn. Mỗi sàn vàng tự ra luật riêng và nhà đầu tư có vốn lớn dễ dàng “làm giá” để “đè bẹp” các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Điều tất yếu, khi thị trường vàng quá nóng, độ hấp dẫn cao thì các kênh đầu tư, huy động vốn khác bị chậm lại và tác động không nhỏ đến nền kinh tế.

Người dân giao dịch tại một trung tâm kinh doanh vàng

Vấn đề kiểm soát thị trường vàng luôn là bài toán khó đối với các nhà hoạch định chính sách. Cơ quan quản lý Nhà nước phải kiểm soát được “cuộc chơi” trên thị trường vàng, trong đó có nhiều tình huống phát sinh, tốt lẫn xấu. Đối với nhiều nước trên thế giới, giao dịch vàng qua tài khoản không xa lạ, nhưng ở Việt Nam thì hoàn toàn khác.

Tiến sĩ Nhân đặt vấn đề, NHNN sẽ đóng vai trò trung gian giữa nhà đầu tư tham gia sàn vàng Việt Nam với các sàn vàng thế giới hay chỉ giới hạn giữa các nhà đầu tư trong nước? Nếu áp dụng nguyên tắc giao dịch của các sàn vàng trên thế giới vào Việt Nam trong thời điểm này liệu có khả thi?

Mỗi quốc gia đều có văn hóa kinh doanh khác nhau nhưng phải phù hợp với lợi ích của Nhà nước và lợi ích của người dân. Không thể đứng ở một góc độ có lợi ích cho Nhà nước mà không mang lại lợi ích cho người dân, như vậy sẽ gặp những phản ứng từ những người tham gia giao dịch vàng qua tài khoản. Hiệu quả quản lý hoạt động kinh doanh vàng qua tài khoản sẽ không được như mong muốn của các nhà quản lý.

Tiến sĩ Nhân nhận xét: Theo Luật Đầu tư hiện hành thì Nghị định 24 quy định các hoạt động kinh doanh vàng khác là hoạt động kinh doanh thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ hạn chế kinh doanh. Tổ chức, cá nhân chỉ được thực hiện các hoạt động kinh doanh vàng khác sau khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép và được NHNN cấp giấy phép là không còn phù hợp với thực tiễn.

Về tính chiến lược, cơ quan quản lý nên xem xét thận trọng những gì phù hợp và những gì chưa phù hợp nhằm bổ sung các nguyên tắc theo cơ chế thị trường để người tham gia kinh doanh vàng qua tài khoản có lợi nhất. Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân nhấn mạnh: “Giao dịch vàng qua tài khoản phải bảo đảm được cơ chế thị trường thì mới có thể phát triển bền vững trong tương lai”.