Đòn bẩy cho doanh nghiệp khởi nghiệp

Khởi nghiệp có thể hiểu một cách đơn giản là sự tập hợp nguồn lực tạm thời như nhân lực, tiền bạc, thời gian… để đi tìm mô hình kinh doanh mới và nhanh chóng xây dựng thành tổ chức/doanh nghiệp đại quy mô, đồng thời có khả năng lặp lại hay nhân rộng, thường tận dụng công nghệ để tạo ra lợi thế cạnh tranh.

Theo GS Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài khi đề cập đến câu chuyện doanh nghiệp khởi nghiệp (DNKN) đã cho rằng: Sự phát triển DNKN của nước ta thời gian qua đã gây ấn tượng đối với nhiều nhà đầu tư quốc tế. Tim Cook - CEO của Apple từng nhấn mạnh, Việt Nam hiện có số lượng người sang học tại Mỹ lớn hơn những quốc gia khác tại Đông Nam Á.

Những học sinh này cùng với cộng đồng người Việt tại thung lũng Silicon và nhiều trung tâm công nghệ khác sẽ có cơ hội kết hợp cùng nhau để tạo nên những sản phẩm tuyệt vời. Còn 500 startup - Quỹ đầu tư lớn tại thung lũng Silicon - cũng nhận định Việt Nam là thị trường lớn của khởi nghiệp với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, dân số trẻ và sự kết hợp của những tài năng công nghệ trong nước. Vì vậy, 500 startups đã đỡ đầu cho 4 công ty khởi nghiệp công nghệ của Việt Nam là Tappy, Pose, babyme và Ticketbox.

Một buổi thảo luận ý tưởng khởi nghiệp do Công ty TNHH Đầu tư và Hỗ trợ khởi nghiệp Đà Nẵng tổ chức

Tuy nhiên, GS Mại cũng chỉ ra 2 nhược điểm lớn của DNKN Việt Nam. Thứ nhất là nhiều người sáng lập (founder) DNKN rất thiếu kỹ năng, chưa có kinh nghiệm kinh doanh nên chưa có cái nhìn thấu đáo, vì vậy không lạ nếu nhiều founder Việt Nam suy nghĩ có phần “ảo tưởng”. Người biết lập trình thì không có khả năng bán hàng, không biết về marketing. Ngược lại, người biết làm marketing lại chẳng biết gì về lập trình. Ở những quốc gia mà startup phát triển mạnh mẽ như Mỹ thì phần lớn founder đều có kinh nghiệm làm việc tại các công ty lớn, trải nghiệm hoạt động thực tế tại công ty đó nên tích lũy được nhiều kỹ năng.

Thứ hai là vấn đề vốn. Ở thung lũng Silicon, nơi đã có rất nhiều Startup thành công và quay trở lại hỗ trợ ngược những startup mới bắt đầu. Đó là những nhà đầu tư hiểu khách hàng, hiểu thị trường, hiểu vấn đề của startup, chịu lắng nghe startup. Ở Việt Nam thì rất khó để tìm kiếm những nhà đầu tư như vậy bởi vì phần lớn những tập đoàn kinh tế tư nhân thành công chủ yếu từ thị trường bất động sản, thị trường tài chính, thị trường tài nguyên. Những doanh nhân thành công ở thế hệ trước không hiểu rõ về khởi nghiệp, họ không thể đầu tư vào một doanh nghiệp mới chỉ dừng lại ở “tiềm năng, ý tưởng” mà lại được định giá trên trời, trong khi xây một tòa nhà, đầu tư vào dự án bất động sản cho thấy dòng tiền, doanh thu ngay.

Ngoài ra, DNKN mới xuất hiện ở nước ta trong vài năm gần đây nên khi xây dựng Luật Doanh nghiệp năm 2014 chưa quy định khung khổ pháp lý điều chỉnh hoạt động của loại hình doanh nghiệp mới này. Chính sách cho DNKN hiện nay chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của một số nước đi trước như Israen, Mỹ, Hàn Quốc… và giải pháp thích hợp với tình hình đất nước. Trong khi đó, lãnh đạo Đảng và Nhà nước cũng đặt kỳ vọng DNKN sẽ tạo bước đột phá cho sự phát triển nền kinh tế do tính sáng tạo và năng động thích hợp với tố chất của người Việt Nam, nhất là giới trẻ đã qua đào tạo bài bản, có ý tưởng kinh doanh, dám dấn thân vào con đường mới chứa đựng nhiều rủi ro.

Từ thực tế trên, GS Nguyễn Mại kiến nghị tại Luật Doanh nghiệp vừa và nhỏ cần có một chương về DNKN, từ định nghĩa, đặc trưng, cho đến chính sách khuyến khích, hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm, thị trường vốn… để bổ sung kịp thời hành lang pháp lý thích ứng với đặc trưng của khởi nghiệp. Những chính sách và giải pháp cần tập trung tạo môi trường đầu tư và kinh doanh thích hợp với startup để kích thích và hỗ trợ ý tưởng mới, tính sáng tạo mặc dù chứa đựng mạo hiểm để hình thành các nhóm người có tham vọng và ý chí dân thân vào con đường đầy gian khó, do không thể vận dụng chính sách và giải pháp đối với DN nói chung và DNVVN. Đặc biệt là phải tạo được nguồn vốn cho các startup là yếu tố quyết định thành công bởi vì phần lớn những người trẻ tuổi không có hoặc có ít vốn để khởi đầu ý tưởng mới của họ. Vậy nên cần có chính sách khuyến khích hình thành Quỹ Đầu tư mạo hiểm một cách đa dạng đóng vai trò quyết định đối với bảo đảm nhu cầu vốn của startup: Quỹ hỗn hợp giữa Nhà nước với tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân, quỹ của từng tập đoàn tư nhân, quỹ 100% vốn nước ngoài, quỹ liên doanh giữa bên Việt Nam với bên nước ngoài.