Đổi mới SGK: "Sinh con rồi mới sinh cha"

19:00 | 04/02/2013

1,260 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
(Petrotimes) – Mới đây, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận đã khẳng định: Những yếu kém trong chương trình và SGK do không có “tổng chủ biên” chương trình SGK các môn học từ lớp 1 đến lớp 12.

Thiếu “chủ biên”

Tháng 12/2012, trong báo cáo thay mặt Chính phủ giải trình về chất lượng giáo dục phổ thông, Bộ GD-ĐT đã thừa nhận: Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành chưa được xây dựng như một chỉnh thể xuyên suốt từ tiểu học đến THPT, từ chương trình cấp học đến từng môn học; không có một tổng chủ biên sách giáo khoa (SGK) từ lớp 1 đến lớp 12; chương trình nặng tính hàn lâm, thiếu thực tiễn, chủ yếu phục vụ thi cử.

Nhiều chuyên gia giáo dục đã từng đánh giá, cách làm SGK vừa qua như kiểu "sinh con rồi mới sinh cha". Lẽ ra, chương trình và chuẩn chương trình phải có trước, nhưng vừa qua, các tác giả phải viết sách dựa trên chương trình khung; sách ra đời rồi những người làm chương trình mới dựa vào đó để xây dựng chương trình hoàn thiện và chuẩn chương trình.

Việc thiếu chương trình chuẩn cho SGK vô tình tạo điều kiện cho sách tham khảo "phát triển".

 

Như vậy, có thể thấy rằng chương trình SGK hiện nay ra đời theo một trình ngược so với cách làm SGK của các nước tiên tiến. Ngày 31/1/1996, Bộ có quyết định thành lập ban soạn thảo chương trình tiểu học cho năm 2000; năm 1997 thành lập ban soạn chương trình THCS; năm 1998 thành lập ban soạn thảo chương trình trung học phân ban. Vậy mà đến ngày 12/3/1999 Bộ mới có quyết định thành lập hội đồng chỉ đạo xây dựng chương trình giáo dục phổ thông. Viện Chiến lược và chương trình giáo dục (nay là Viện Khoa học giáo dục Việt Nam) được giao xây dựng chương trình này.

Tháng 12/2000, Quốc hội ra Nghị quyết về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, đến tháng 6/2001 Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị để thực hiện nghị quyết này của Quốc hội. Theo đó lần lượt triển khai đại trà việc áp dụng chương trình - SGK mới bắt đầu ở lớp 1 và lớp 6 từ năm học 2002 - 2003, lớp 10 từ năm học 2004 - 2005; đến năm học 2006 - 2007 tất cả các lớp cuối cấp đều thực hiện chương trình và SGK mới.

Tuy nhiên, do lúng túng với phương án phân ban nên Quốc hội đã đồng ý để Chính phủ dừng triển khai chương trình - SGK ở THPT thêm 2 năm để nghiên cứu và đến năm học 2006 - 2007 mới triển khai đại trà được chương trình, SGK mới ở cấp THPT.

GS-TS Nguyễn Minh Thuyết, Chủ tịch Hội đồng thẩm định môn ngữ văn phổ thông cũng cho rằng: “Quy trình của chúng ta hơi ngược và thiếu thuyết phục khi xây dựng chuẩn kiến thức của chương trình lại căn cứ vào SGK đã ban hành”.

SGK thiếu “chuẩn”, thiếu thống nhất cũng dẫn tới tình trạng sử dụng tràn lan các loại sách tham khảo, thực tế này lại càng chứng tỏ SGK đang mất dần đi ưu thế nổi trội, người học phải tìm đến sự hỗ trợ bên ngoài để bù đắp.

Những vấn nạn sách tham khảo, tình trạng học thêm, dạy thêm “quá tải” đang diễn ra trong ngành giáo dục…gốc rễ ở chính bộ SGK chuẩn đang chiếm ngôi vị “độc tôn” trong mỗi trường học. SGK cần và phải luôn là cơ sở căn bản để học sinh học tập.

Cần quy trình làm sách chuẩn

Do biên soạn SGK trước, xây dựng chuẩn kiến thức sau và thiếu một tổng chủ biên nên chương trình và SGK hiện hành thể hiện đầy đủ những hậu quả của quy trình ngược ấy.  

Giáo sư Nguyễn Xuân Hãn chỉ ra rằng, cách làm chương trình - SGK hiện hành là cắt khúc chương trình phổ thông cho nhiều nhóm làm, nhóm nọ không biết nhóm kia, theo kiểu “vừa chạy vừa xếp hàng”. Với cách làm như vậy nên chương trình - SGK thường phải chỉnh sửa hằng năm và in lại.

Cũng chính vì không có một “nhạc trưởng”, mỗi cấp học, môn học xây dựng chương trình và viết sách dựa trên quan điểm của mỗi một tác giả hoặc nhà xuất bản nên chưa có một cái nhìn xuyên suốt cả 3 cấp. Hậu quả là nội dung kiến thức rất lỏng lẻo về tính liên thông, kế thừa giữa các cấp học. Ngoài ra, nhiều nội dung cấp học dưới chưa hề được làm quen lại xuất hiện ở cấp học trên với kiến thức rất khó khiến học sinh thường bị sốc.

GS.Viện sĩ Phạm Minh Hạc phân tích, nhìn chung SGK từ lớp 1 đến lớp 12 hiện nay đang rất quá tải. Vừa quá nhiều cái hàn lâm, không cần cho học sinh sau khi tốt nghiệp phổ thông, vừa thiếu kĩ năng sống. Vì vậy, hiện nay mới có tình trạng các cơ sở giáo dục ồ ạt mở các lớp kĩ năng sống. 

Cần xây dựng chương trình chuẩn trước khi làm SGK.

Tại phiên giải trình của Chính phủ về chất lượng giáo dục phổ thông vào tháng 12/2012, lãnh đạo Bộ cũng thừa nhận chương trình - SGK còn có những nội dung ôm đồm, nặng nề với phần đông học sinh, thuật ngữ trừu tượng; nhiều tình huống gượng ép, hiệu quả chưa cao; những sự kiện, số liệu thiếu nhất quán giữa các lớp trong cùng một môn học và giữa một số môn học; dung lượng bài học chưa phù hợp với thời lượng dạy học.

Lý giải về việc này, Bộ cho rằng do việc triển khai chương trình - SGK hiện hành bị thúc ép tiến độ trong khi những nội dung và phương pháp giáo dục lạc hậu, nặng về dạy chữ, gây hiện tượng quá tải, không những đối với học sinh mà còn với công tác quản lý và chỉ đạo thực hiện của nhà trường.

Cũng tại phiên giải trình nêu trên, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho rằng: “Việc không có tổng chủ biên chương trình sẽ là bài học kinh nghiệm “xương máu” cho lần đổi mới chương trình - SGK sau năm 2015. Sẽ phải thực hiện đồng bộ, thống nhất từ trung ương đến địa phương, thống nhất giữa các cấp học, bậc học và thực hiện đồng bộ với các điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý...

Việc đổi mới chương trình - SGK phải có tính kế hoạch, không được nóng vội để đạt mục tiêu về thời gian, tiến độ; bảo đảm tính kế thừa và tiếp thu kinh nghiệm đi trước, đồng thời phải cập nhật những kết quả của các nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới”.

Theo ông Ngô Trần Ái (Tổng giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ), quy trình làm SGK chuẩn cần theo những bước như sau:

Bước một: Tập huấn cho tác giả về Bộ chương trình chuẩn, các quan điểm cần quán triệt và các yêu cầu cần đạt đối với SGK sẽ được biên soạn.

Bước hai: Xây dựng đề cương SGK, biên soạn một số bài mẫu, lấy ý kiến của các chuyên gia và giáo viên về đề cương và bài mẫu, sau đó tổ chức dạy thử một số bài đã biên soạn.

Bước ba: Tổ chức biên soạn, biên tập, làm hình SGK.

Bước bốn: Tổ chức thẩm định SGK để thí điểm. Sau thẩm định vòng 1, tác giả tiến hành sửa chữa theo yêu cầu của Hội đồng, các biên tập viên tiến hành biên tập để tiếp tục chuyển thẩm định vòng 2.

Bước năm: Tổ chức dạy thí điểm SGK. Mỗi cuốn SGK được thí điểm hai vòng.

Bước sáu: Hoàn thiện SGK thí điểm.

Bước bảy: Tổ chức thẩm định SGK ở cấp quốc gia theo đúng luật để triển khai đại trà.

Bước tám: Căn cứ vào các ý kiến đóng góp, tác giả và biên tập viên hoàn thiện SGK in thử, trình lãnh đạo Bộ GD-ĐT phê duyệt và in đại trà.

Khánh An

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc
  • nang-luong-cho-phat-trien
  • pvoil-duong-xa-them-gan
  • vietinbank
Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

(PetroTimes) - Lễ hội Holi của người Hindu, còn được gọi là Lễ hội Màu sắc, báo trước sự khởi đầu của mùa xuân.