Doanh nghiệp vừa và nhỏ… “ra khơi”

Cơ cấu mất cân đối

Ông Dominic Mellor, chuyên gia Ngân hàng ADB phân tích, hiện nay Việt Nam đang có hai loại hình doanh nghiệp chính là doanh nghiệp cực lớn và cực nhỏ, thiếu khoảng trống ở giữa là các doanh nghiệp có quy mô trung bình. Việc thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển lớn hơn để lấp đầy khoảng trống này là điều rất cần thiết trong quá trình hội nhập.

Thực tế, với cơ cấu kinh tế mất cân đối, chúng ta đang rất cần chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ khi hội nhập. Đặc biệt, sắp tới khi tham gia vào cộng đồng kinh tế ASEAN và việc ký kết các FTA thế hệ mới với những đối tác hàng đầu trên thế giới như: TPP, EU, Liên minh Hải quan Nga-Belarus-Kazakhstan... sẽ tạo ra sức ép cạnh tranh rất lớn. Mà theo ông Vũ Tiến Lộc, trong nhiều hội thảo các chuyên gia đã hình dung doanh nghiệp Việt như: “Đội thuyền thúng ra khơi” để thấy sự khó khăn này.

Bánh kẹo ABC là một trong những doanh nghiệp đã có bước chuẩn bị cho quá trình hội nhập

Đặc biệt, đến cuối năm 2015, theo cam kết của cộng đồng kinh tế ASEAN, thị trường Việt Nam hơn 90 triệu dân không còn là sân nhà của các doanh nghiệp trong nước mà là sân nhà của tất cả các nước ASEAN. Trong đó, nhiều nền kinh tế có độ tương đồng nhất định với nước ta nên mức độ cạnh tranh sẽ rất gay gắt.

Trước thềm hội nhập, không ít doanh nghiệp lo lắng nguy cơ phải rời khỏi thị trường. Ông Phạm Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM cho rằng: Quá trình hội nhập đã diễn ra từ nhiều năm qua chứ không phải đột ngột. Nhiều doanh nghiệp đã chọn được hướng đi cho mình. Như hệ thống cửa hàng bánh ABC chọn bán bánh mì cho các cửa hàng thức ăn nhanh của nước ngoài để khi hội nhập thì doanh nghiệp sẽ bán được nhiều hàng. Các doanh nghiệp trong ngành cao su, nhựa chọn cách liên kết lại với nhau để lớn mạnh hơn. Tuy nhiên, cũng còn nhiều doanh nghiệp có thói quen “nước đến chân mới nhảy” nên đang lúng túng, bởi hội nhập đột ngột có thể dẫn tới phá sản ở các doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh yếu.

Trong thời gian qua, chúng ta đã chứng kiến quá trình thanh lọc, tái cấu trúc doanh nghiệp diễn ra mạnh mẽ, hàng trăm ngàn doanh nghiệp đã rời khỏi thị trường. Riêng năm 2014, số lượng doanh nghiệp rời khỏi thị trường là 68.000 doanh nghiệp. Và không dừng lại ở đó, các chuyên gia kinh tế cảnh báo hiệu quả hoạt động doanh nghiệp chưa cao, nhiều doanh nghiệp đang nằm trong diện nguy hiểm, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ.

Ông Dominic Mellor nhận định: “So với các nước trong khu vực thì các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam đang không hội nhập sâu bằng đồng nghiệp của họ ở các nước khác”.

Phát triển khu vực tư nhân

Để thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ phát triển lớn lên, các chuyên gia kinh tế cho rằng cần có chương trình hỗ trợ để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp này. Trong đó, đặc biệt chú trọng phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Bởi đây được xem là động lực chủ yếu của nền kinh tế.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã khẳng định phải thúc đẩy hoàn thiện mạnh mẽ thể chế kinh tế thị trường và khuyến khích phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Và vừa qua, Quốc hội đã ban hành nhiều đạo luật liên quan đến môi trường kinh doanh và khu vực doanh nghiệp. Việc này tạo thuận lợi hơn cho hoạt động của doanh nghiệp mà trước hết là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bởi gánh nặng về thủ tục, chi phí hành chính của các doanh nghiệp vừa và nhỏ lớn hơn rất nhiều so với doanh nghiệp lớn.

VCCI cũng tái khởi động chương trình thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân trong nước, trong đó chú trọng xây dựng một chương trình tổng thể để phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam như đưa ra Dự Luật phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ và một loạt các chương trình hỗ trợ về: thông tin, tín dụng, xúc tiến thương mại…

Ông Nguyễn Phú Hoà, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Bộ Công Thương cho rằng: Doanh nghiệp vừa và nhỏ là vốn quý của nền kinh tế Việt Nam. Hiện nay, bằng nhiều chương trình Nhà nước đang thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của khu vực này. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng phải phát huy vai trò chủ động, phối hợp với các cơ quan chức năng. Cử cán bộ nghiên cứu, học hỏi để chuẩn bị các điều kiện cần thiết tiếp cận với các hiệp định thương mại sắp tới.

Mai Phương (Năng lượng Mới)