Cú hoãn binh hoàn hảo của Hy Lạp

Thủ tướng Hy Lạp Alexis Tsipras bất ngờ đưa đề xuất hoãn binh tại Hội nghị EU ở Brusells, ngày 22/6/2015

Cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp kéo dài gần 6 tháng qua (kể từ thời điểm ông Alexis Tsipras lên làm thủ tướng ngày 25/1/2015) bước vào giai đoạn quyết định là cuối tháng 6 này. Đây là thời điểm Athens phải thanh toán các khoản nợ đáo hạn cho các chủ nợ quốc tế sau rất nhiều lần khất nợ. Ngân khố Hy Lạp giờ rỗng tuếch. Athens đứng trước nguy cơ vỡ nợ.

Để có tiền, Hy Lạp phải đi vay mới trả nợ cũ. Vay thì phải có điều kiện. Các chính phủ tiền nhiệm đã làm như thế nhưng khi ông Alexis Tsipras lên làm thủ tướng thì nhất quyết đàm phán các điều kiện với chủ nợ sao cho đúng như những gì ông này đã hứa với người dân Hy Lạp trong lúc tranh cử. Đây mới là điều rắc rối.

Sau biết bao nhiều cuộc gặp giữa lãnh đạo Hy Lạp với các chủ nợ (gồm Quỹ tiền tệ Quốc tế-IMF, Ngân hàng chung châu Âu-ECB và Ủy ban châu Âu-EC), quan điểm của các bên về điều kiện vay nợ thêm vẫn cách xa một trời một vực. Càng đến sát ngày 30/6, tức là thời điểm Athens phải trả 1,8 tỉ USD cho IMF, tình hình càng căng thẳng. Nếu Hy Lạp không trong đứng một mình chỉ chả nói làm gì. Vấn đề là nếu nước này vỡ nợ sẽ ảnh hưởng tới toàn khối Liên minh châu Âu. Đây là lý do lãnh đạo EU quyết định họp thượng đỉnh bất thường để quyết định xem có nên cho Hy Lạp ra khỏi khối để tránh liên lụy hay không.

Trưa 22/6, các bộ trưởng kinh tế của EU và Hy Lạp họp trước để chuẩn bị cho cuộc họp thượng đỉnh vào buối tối cùng ngày. Trước hai cuộc họp này, tin tức về khả năng Hy Lạp ra khỏi khối EU được bàn tán xôn xao khiến thị trường tài chính, vàng bạc thế giới được phen náo động.

Viễn cảnh chia tay với EU và rơi vào phá sản đang khiến cho dân chúng nước Hy Lạp bắt đầu hoang mang. Những người Hy Lạp có tiền tiết kiệm tìm cách lo thu hồi đồng vốn của mình để tự cất giữ. Khách hàng rút tiền ở ngân hàng, ở các điểm rút tiền tự động trong tuần trước đã đạt con số kỷ lục khiến cho các tài khoản ngân hàng tại Hy Lạp bị vét rỗng.

Trước tình hình này, sáng 22/6, Ngân hàng trung ương châu Âu đã mở rộng khung hỗ trợ tài chính theo chương trình Hỗ trợ Thanh khoản khẩn cấp (ELA) cho các ngân hàng Hy Lạp. Đây là lần thứ ba trong chưa đầy một tuần qua, ECB hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng Hy Lạp trong bối cảnh khách hàng đang ồ ạt rút tiền hoặc chuyển tiền ra nước ngoài do lo ngại nguy cơ Athens rơi vào phá sản do không thể giải quyết cuộc khủng hoảng nợ ở quốc gia này.

Trong lúc tình hình đang hết sức căng thẳng thì đúng vào phút chót, chính quyền Athens đề xuất nhượng bộ cho Liên minh châu Âu tại cuộc họp của các Bộ trưởng Tài chính Eurozone nhóm họp vào trưa 22/6 tại Brussels ngay trước phiên khai mạc Hội nghị thượng đỉnh vào buổi tối cùng ngày. Những đề xuất này bao gồm việc hạn chế nghỉ hưu sớm, tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) và tăng thuế thu nhập với nhóm có thu nhập trung bình và cao. Đây là 2 trong 3 trở ngại chính trong suốt mấy tháng qua tại các cuộc thương thảo giữa Hy Lạp và EU về các điều kiện vay nợ.

Đánh giá về các đề xuất này, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk cho hay: “Đây là những đề xuất thực sự nghiêm túc đầu tiên của Hy Lạp”. Tuy nhiên, Chủ tịch nhóm Bộ trưởng Tài chính Eurozone, ông Jeroen Dijsselbloem cho rằng các đề xuất của Athens được đưa ra quá muộn ngay trước cuộc họp, khiến các bộ trưởng tài chính cũng như các đại diện của ECB, IMF và EC không đủ thời gian để nghiên cứu kỹ các đề xuất mới. Do vậy, cuộc gặp đã nhanh chóng kết thúc mà không có kết quả.

Mặc dù vậy, tín hiệu lạc quan phát đi từ phía các chủ nợ cũng đã khiến thị trường tài chính phản ứng tích cực. Ngay trong chiều qua, Thị trường chứng khoán Athens đã tăng 9%. Các thị trường chứng khoán lớn khác ở châu Âu như Frankfurt và Paris tăng 3,8%, London tăng 1,72%. Phát biểu trước báo giới, đại diện của nhóm chủ nợ cho rằng “vẫn còn nhiều việc phải làm”, nhưng tỏ ra lạc quan và theo nhiều nguồn tin thì một thỏa thuận mới nhiều khả năng sẽ đạt được trong vòng 1 tuần nữa.

Tín hiệu tích cực từ nhóm Eurogroupe cũng đã có tác động đến cuộc họp Thượng đỉnh các Nguyên thủ các nước khu vực đồng tiền chung, khai mạc tối 22/6 tại Brussels. Trước thềm Thượng đỉnh, các lãnh đạo chủ chốt của khối như Thủ tướng Đức Angela Merkel hay Tổng thống Pháp Francois Hollande đều cho rằng “giữ Hy Lạp ở lại eurozone là ưu tiên hàng đầu của khối”. Thái độ này được cho là đã bớt cứng rắn hơn trước rất nhiều, đặc biệt từ phía chính phủ Đức, nơi mà dân chúng nước này ngày càng phản đối quyết liệt việc nhượng bộ Hy Lạp. Tuy nhiên, các lãnh đạo châu Âu khẳng định sẽ không có một quyết định cụ thể nào được đưa ra sau cuộc họp thượng đỉnh này. Tất cả chỉ có ý nghĩa “tham vấn”, nói cách khác là đưa ra một quan điểm chính trị chung của khối đối với việc tiếp tục cứng rắn hay sẽ giảm nhẹ hơn đối với Hy Lạp.

Phát biểu sau cuộc gặp thượng đỉnh kéo dài khoảng 4 giờ, Chủ tịch EC Jean-Claude Juncker bày tỏ tin tưởng Eurozone sẽ đạt được sự nhất trí về vấn đề Hy Lạp trong cuộc gặp ngày 24/6, qua đó có thể tìm được lối thoát cho cuộc khủng hoảng nợ của Athens trong tuần này.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng các cuộc đàm phán sẽ rất khó khăn và các nhà lãnh đạo EU sẽ đưa ra quyết định về vấn đề của Hy Lạp tại Hội nghị thượng đỉnh thường niên của khối diễn ra trong hai ngày 25-26/6.