'Chạy'… không lên chức

 Chao ôi, đường “chạy” thật lắm công phu. Trước hết phải “chạy” đi học lớp lý luận cao cấp, rồi nếu bằng cấp chưa có thì chạy đi học tại chức nhì nhằng, theo kiểu đánh trống ghi tên. Kế đến là “chạy” vào quy hoạch. Vào quy hoạch rồi mới đến các vòng khác theo… quy trình.

Cái khổ của người “chạy” chức thì ai cũng  rõ. Nhưng rõ nhất là anh ta lúc nào cũng phải “đi nhanh, nói chậm, hay cười/ chuyện đâu bỏ đó là người phiếu cao”. Lúc nào cũng phải lo “thăm nom”, “chăm sóc” cấp trên và… đại gia đình cấp trên.

Thôi thì, sinh nhật, giỗ chạp, tân gia, đầy tháng, vợ sếp đi Tây… Anh cơ hội đang ngắm cái ghế kia ghi đầy đủ các ngày quan trọng của sếp trong sổ.

Đó là chạy lên. Còn chạy ở lại thì có khác. Tức là nó đột xuất quá. Không có thời gian để “thăm nom” ai cả. Đùng một cái sếp đánh tiếng sắp tới sẽ đưa cậu lên chức nọ, ghế kia. Nghe mà choáng luôn. Có anh đang làm lãnh đạo ở một huyện, quyền sinh quyền sát, mỏ than, mỏ đất hiếm đang thời kỳ khai thác, ngày nào cũng có nguồn thu. Bỗng dưng lãnh đạo tỉnh báo động sắp tới sẽ đưa về một phòng trên huyện. Choáng! Và rồi tức thì hôm sau anh ta tìm đến nhà một vị lãnh đạo, gọi là có chút quà mừng anh vừa tái cử Thường vụ: “Anh ơi, em còn vài năm nữa, thủ trưởng thương em…”. 

Ở một tỉnh Đồng bằng sông Hồng, mới rồi kiện toàn HĐND nhiệm kỳ 2016-2020, cần tìm một ông phó chủ tịch HĐND. Thường vụ bàn mấy buổi không xong. Nhắm ông bí thư huyện ủy huyện A, ông này giãy nảy, tôi chỉ còn ba năm nữa, tôi muốn nghỉ hưu ở chức vụ này, ở quê hương của tôi, xin nhường chức này còn mấy anh trẻ. Lại nhắm sang ông Giám đốc Sở Nội vụ. Ông này cũng lý do còn mấy đề án chưa hoàn thành. Ông đề xuất mấy anh giám đốc khác, tuổi trẻ hơn, nên đưa lên, rồi còn… phát triển.

Đương nhiên, lý do như vậy không dễ được chấp thuận. Cả ông bí thư huyện ủy, ông giám đốc sở phải xách cặp chạy khắp nơi. Chạy đi ăn trưa. Chạy đi đánh golf. Chạy đi… cùng học nghị quyết với cấp trên. Chạy lên nhà con trai sếp ở Hà Nội vào ngày nghỉ. Cuối cùng thì hai vị này “thoát”, không phải lên chức phó hội đồng. Thành ra, ở tỉnh này cứ loang ra câu chuyện “rung chà cá nhảy”. Và cái suất phó hội đồng ấy cuối cùng rơi vào tay một anh giám đốc sở khác còn khá trẻ. Anh này ngồi vào đây là ngồi vào bệ phóng. Có người bảo âu cũng là cái “số” con người ta. Người khác mỉm cười ý nhị.

Trước đại hội Đảng bộ tỉnh vừa qua, ở một tỉnh phía nam, có bà giám đốc sở cũng được chuẩn bị vào Thường vụ để làm công tác dân vận. Bà này sau khi trân trọng cảm ơn đã gặp lãnh đạo tỉnh để… xin cứ để em làm “chấp hành”, vào Thường vụ e quá sức. Rồi sau đó, bà giám đốc sở vẫn cứ bị điều chuyển. Quân tử nhất ngôn, bà giám đốc đệ đơn xin… nghỉ hưu sớm.

Dẫn chứng chuyện này còn nhiều. Chung quy là, những vị không muốn lên chức thường là cái chức đó “hữu danh vô thực”. Hội nghị nào cũng nói, phải đưa những cán bộ có năng lực sang làm công tác mặt trận, dân vận, hội đồng chuyên trách thế nhưng điều đó vẫn dừng lại ở chủ trương. Còn đối với cán bộ làm công tác Đảng thì phần lớn vẫn thích làm công tác tổ chức, thứ đến là kiểm tra, văn phòng. Được giao làm tuyên giáo, dân vận, thì coi như… lên mà xuống đấy. Vì vậy, dân văn phòng thường truyền tai nhau: “Oai như tổ chức, bực như kiểm tra, nhạt nhòa như dân vận…”.

Cách đây 25 năm, một nhà báo viết bài “Em lạy anh” đăng Báo Nhân Dân. Chuyện rằng, có một bà tỉnh ủy viên, phó chủ tịch UBND tỉnh dự kiến đưa vào Thường vụ để làm trưởng ban tuyên giáo. Nghe vậy, bà tức tốc sang gặp Bí thư tỉnh ủy: “Em lạy anh. Anh còn coi em là cô em gái thì cứ để em bên ủy ban”. “Em lạy anh” đã trở thành câu chuyện điển hình chỉ những người không muốn làm công tác Đảng, đoàn thể. Đã một phần tư thế kỷ rồi mà tình hình vẫn giống như thế. Khuyết điểm của công tác tổ chức cán bộ, hay của công tác tư tưởng đây? Không thể nói chung chung “khuyết điểm của chúng ta là chưa sắp xếp, bố trí đúng cán bộ”.

Ai có hiến kế gì về chuyện này? Một vị giáo sư ở Trường Đảng nói như sách: Phải thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ. Phải có chế độ “dưỡng liêm” cho những đồng chí làm công tác kiểm tra, dân vận, đừng để anh em khó khăn về đời sống, đi đứng vẹo vọ quá.

Một đồng chí ở tỉnh ủy H bảo rằng, cứ phải luân chuyển các vị trí thường xuyên: vào kiểm tra, ra tổ chức, lại vào dân vận, ra mặt trận. Xem chừng cái chiến thuật “xóc như xóc ốc” này cũng không ổn. Thế thì làm sao có cán bộ trẻ? Ở đây dường như đang có sự nhầm lẫn giữa cán bộ lãnh đạo với cán bộ làm chuyên môn, nghiệp vụ.

Chừng nào chưa có giải pháp tốt, chưa có chính sách cán bộ đúng thì chuyện “chạy” vẫn tồn tại dai dẳng. “Chạy” để không lên chức tuy không phổ biến bằng “chạy” lên, nhưng cũng là một dấu hiệu không bình thường và cũng kéo dài nhiều năm. Có điều gần đây thì nó bộc lộ rõ ràng hơn. Vậy, việc đánh giá rằng, chúng ta đã làm tốt công tác quy hoạch, có đúng không? Hay vẫn chỉ là bệnh thành tích? Quy hoạch tốt tại sao đốt đuốc tìm một ông phó chủ tịch HĐND không nổi?

Câu hỏi ấy dành cho các nhà tổ chức và các cấp ủy Đảng, nhất là người đứng đầu.