Chàng kỹ sư công nghệ và giấc mơ nam dược

Duyên nợ với cây thuốc nam

Tới thăm vườn dược liệu của chàng kỹ sư công nghệ tại xã Phú Thuận A, Hồng Ngự, Đồng Tháp, chúng tôi bị “ngợp” bởi chính con người anh. Hiền lành, chất phác và nụ cười thường trực trên khuôn mặt sạm đen vì nắng gió. Những tưởng anh là một ông chủ, một thương gia đang mở rộng mô hình trồng trọt và thu mua dược liệu phải khác, đằng này anh còn nông dân hơn cả nông dân. Chẳng cần biết người đến tham quan vườn thuốc với mục đích gì, có khách là anh lại bỏ việc để đưa khách ra vườn, rồi say sưa giới thiệu từng loại cây thuốc, nguồn gốc, tác dụng của từng loại. Hỏi anh “bỏ việc đi theo khách thế này không tiếc thời gian à?”. Anh bảo “cứ có người quan tâm tới cây thuốc nam là em mừng lắm rồi, em mong bà con mình biết đến thuốc nam nhiều hơn, mỗi nhà có một vài loại thuốc nam thông dụng dùng trong nhà là mừng lắm anh chị ạ. Em mong sao dân mình cũng được dùng sâm mỗi ngày như người Hàn Quốc”.

Vũ Công Định bên vườn sâm bố chính

Vốn là kỹ sư công nghệ thông tin, anh kể mình đến với cây thuốc nam như là nhân duyên vậy. Anh nhớ lại cái thời còn là sinh viên, một lần bị bệnh, sinh viên nghèo nên cũng chẳng thuốc thang gì, cứ bệnh ít bữa rồi khỏe, nhưng lần đó anh bệnh xong người rất mệt mỏi. Thấy vậy, cậu bạn phòng bên mới đun cho ít nước từ một loại củ khô, sau khi uống vài tiếng, anh thấy người dần tỉnh lại, tinh thần sảng khoái... Hỏi bạn cho mình uống “thần dược” gì mà hiệu nghiệm thế, cậu bạn cười bảo: “Chẳng có thần dược gì đâu, tôi cho cậu uống sâm bố chính, một loại cây thuốc ở vùng núi Phú Yên quê tôi đấy!”. Ngay lúc đó trong đầu cậu đã nảy ra ý nghĩ, nhất định phải đi kiếm cây này về trồng để sử dụng. Nhưng cuộc sống cứ loay hoay “cơm áo gạo tiền” của thời sinh viên chưa cho anh thực hiện ước mơ của mình.

Sau ngày ra trường, đi dạy, Định quyết tâm thực hiện “giấc mơ sinh viên” còn dang dở. Định ra Phú Yên để tìm giống sâm bố chính. Kiếm được giống anh mang về trồng và tự mày mò nhân giống. Cũng phải mất mấy năm, khi lượng giống đã đủ anh mạnh dạn mang trồng ra 3 công đất của gia đình. Năm đó sâm bố chính đã mang về cho gia đình anh trên 1 tỉ đồng. Có thêm động lực từ tiền bán sâm, chàng kỹ sư công nghệ quyết định mở rộng mô hình sản xuất, anh thuê thêm 1,5ha đất để phát triển các loại cây dược liệu.

Định tâm sự, trong lúc nghiên cứu để nhân giống sâm bố chính, anh đã đọc rất nhiều tài liệu về cây thuốc nam và rồi mê cây thuốc từ khi nào không hay. Tranh thủ thời gian được nghỉ, anh đi sưu tầm các loại cây thuốc về trồng. Và cơ duyên lại đến với anh một lần nữa,trong một lần đi tìm giống cây thuốc về trồng anh đã gặp được người thầy là một chuyên gia về cây thuốc nam. Biết anh có tâm huyết với cây thuốc, thầy đã chỉ dạy cho anh rất nhiều, từ việc cho anh biết tính năng, công dụng của các cây thuốc, cách nhận biết chúng, nơi có loại cây thuốc đó. Theo lời chỉ dạy của thầy cũng như những tìm hiểu của mình, Định đã sưu tầm và đưa được trên một trăm loại cây thuốc về vườn thuốc của mình.

Sâm bố chính

Anh bảo, những năm mới ra trường, đồng lương chẳng được là bao, nhưng cứ dành dụm được bao nhiêu anh lại tranh thủ những đợt được nghỉ dạy là lên đường để sưu tầm giống cây thuốc mang về trồng. Có đợt anh đi cả tuần lễ bên vùng núi của Lào mà chỉ mang về được có mỗi một loại cây, không nản, cứ tranh thủ được là anh lại lao vào tìm kiếm giống cây thuốc. Ban đầu khi có giống sâm bố chính anh chỉ nghĩ nó tốt nên muốn có để dùng, cũng như cho người thân, nhưng rồi khi nghiên cứu về các loài khác, mỗi loại lại có công dụng khác nhau, mỗi loại lại có cái hay riêng của nó đã làm anh đam mê. Anh bảo: “Việt Nam mình có nhiều loại thuốc quá, nhiều giống sâm của mình chẳng thua kém gì sâm của các nước khác”. Từ suy nghĩ đó anh muốn nhân rộng ra những giống cây thuốc tốt và muốn người dân của mình được sử dụng sản phẩm của chính quê mình... Trong vườn dược liệu của Định hiện có một giống cây thuốc được mang từ Nhật về, tên của nó là Getto, loài cây này được dùng để làm trà có tác dụng kéo dài tuổi thọ.

Không tiếc công, tiếc của để sưu tầm, nhân giống, anh còn chuyển giao, hướng dẫn kỹ thuật cho những ai muốn trồng các loại dược liệu, muốn làm giàu. Khi bà con có niềm tin vào cây dược liệu, mọi người trồng nhiều cũng là lúc Định lại phải lo đầu ra sản phẩm cho bà con. Đây quả là một bài toán khó! Nhưng khó cũng phải làm, vì mình, vì bà con, vì chính những sản phẩm mà anh đã dày công tìm kiếm, nhân giống, phát triển. Định tận dụng những hiểu biết của mình về công nghệ để quảng bá và chào bán sản phẩm. Ngoài một số công ty dược, các cơ sở sản xuất thuốc trong nước, anh còn có hợp đồng xuất khẩu thuốc ra nước ngoài, đảm bảo đầu ra cho bà con. Với diện tích gần 7ha của mình và rất nhiều diện tích của bà con tại các tỉnh khác: Sóc Trăng 5ha, Bình Dương 25ha, Đắk Nông 4ha, Đồng Nai 4ha, Bạc Liêu 2ha… nhưng hiện nay đinh lăng và sâm bố chính cung vẫn chưa đủ cầu. “Sợ bà con bị ép giá nên em tìm mọi cách để tìm đầu ra cho bà con. Nhưng sợ nhất là có người cho rằng, em bán giống, nhân rộng diện tích để sau này chính em ép giá thu mua...”, giọng chùng xuống, Định tâm sự.

Ngang qua cây hoa ngọc lan trong vườn thuốc, chúng tôi hỏi vui, trồng thuốc mà cũng mê Ngọc Lan nữa à. Định cười hiền, bảo: “Thuốc với em không chỉ là duyên mà em còn mắc nợ thuốc nam nữa chị à”. Em cưới vợ mấy năm mà chưa có con, chạy chữa khắp các bệnh viện, dùng bao nhiêu thuốc tây, tốn kém không ít, nhưng chẳng ăn thua gì. Lúc đó em nghĩ sao mình không quay về với thuốc nam, trong khi thuốc nam mình có rất nhiều. Thằng nhỏ 2 tuổi ban nãy chị thấy là “sản phẩm” của gần 2 năm với các bài thuốc nam đấy chị ạ! Hoa ngọc lan không chỉ là hoa đâu, nó còn là một vị thuốc trong bài thuốc chữa hiếm muộn đó chị. Nhìn khuôn mặt rạng ngời của Định, chúng tôi biết anh đang rất hạnh phúc. Thuốc nam không chỉ thỏa đam mê của anh, mà nó đã cho anh “trái ngọt”.

Trăn trở một giấc mơ

Thăm vườn thuốc với hàng trăm loại cây thuốc được sưu tầm từ khắp mọi nơi. Có cây rất gần gũi như đinh lăng, tam thất, nghệ… chỉ bước chân ra vườn là thấy, nhưng cũng có những cây thuốc phải cơm nắm leo núi, lội suối băng rừng mới mang được nó về, cũng có những cây lại được đưa về trong những lần du lịch nước bạn… Cứ thế, “kiến tha lâu cũng đầy tổ” anh đã mang về khu vườn thuốc của mình biết bao loại cây thuốc. Mỗi loại cây với anh đều gắn bó bằng những kỷ niệm vui, buồn. Anh kể, những ngày đầu khi chưa rành về cây thuốc, có lần mất mấy ngày tìm tòi mang về được một cây nhưng cuối cùng lại không phải giống cây mình cần tìm. Có cây, trong lúc tìm tưởng như vô vọng, chuyến đi tưởng như về không thì lại gặp được người dân địa phương tận tình đưa đến tận nơi để lấy.

Anh Định bên vườn cây đinh lăng

Hỏi Định: “Bây giờ mình đã có kinh nghiệm, một số loại vừa dễ trồng lại vừa cho hiệu quả kinh tế cao, có đầu ra ổn định sao mình không tập trung phát triển những cây đó cho nhàn, chứ trồng nhiều thứ thế này hiệu quả không cao mà mất nhiều thời gian và tốn kém nữa”.

Vẫn nụ cười hiền, anh bảo: “Em trồng cây dược liệu không phải để kinh doanh chị ạ, ban đầu là đam mê, là ước mơ bà con mình biết đến thuốc nam nước mình, được dùng nó với giá rẻ mà hiệu quả. Nhưng rồi em say cây dược liệu, em mong mình sẽ sưu tầm được khoảng 500 loại cây các loại về trồng ở đây, để bảo tồn cũng như phát triển chúng. Em cũng muốn có một vườn thuốc nam như vậy cho sinh viên mình có chỗ tham quan, thực tập, được nhìn thấy cây thuốc còn xanh tươi, đang phát triển, thấy được cả hoa, quả chứ không phải chỉ toàn đồ khô”. Được biết vườn thuốc của anh hiện nay là nơi tham quan của rất nhiều các lứa sinh viên thuộc các trường như Đại học Y Cần Thơ, Đại học An Giang, Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh...

Cây Getto

Có được thành quả như ngày hôm nay anh phải trải qua rất nhiều “thăng trầm”. Hai vợ chồng đều là giáo viên, vì mê dược liệu nên Định muốn nghỉ dạy để toàn tâm toàn ý với nó, vợ Định thương chồng cũng muốn nghỉ dạy phụ anh chăm sóc, quản lý vườn dược liệu, nhưng cha anh ngày ấy kiên quyết không chịu, ông đã tuyên bố: “Nghỉ dạy thì không cha con gì nữa”. Vậy là đành vừa dạy vừa thực hiện đam mê. Nhưng khi thấy con ngày đêm với dược liệu mà không hết việc, thương con ông đã đồng ý cho con nghỉ dạy học, nhưng chỉ mình anh được nghỉ. “Lúc này chính em lại đắn đo, công cha mẹ dạy dỗ cho ăn học giờ bỏ ngang tiếc lắm, nhưng không thể thực hiện được cả hai đam mê một lúc, em quyết định nghỉ dạy và sẽ tận dụng kiến thức của mình phục vụ cho giấc mơ nam dược”.

Với cha anh, chẳng những không thuyết phục được con, chính ông cũng bị cuốn theo niềm đam mê của con. Lúc chúng tôi tới, ông đang giúp cậu con trai giao hơn 10.000 cây giống sâm bố chính cho một khách hàng dưới Cần Thơ. Ông khoe: “Cây giống đinh lăng, sâm bố chính của em nó bây giờ giao khắp nơi chị ạ, không chỉ các tỉnh miền Tây, trên Gia Lai, Kon Tum… mà khách hàng tận ngoài Bắc cũng đặt hàng của em nó đấy”. Giống sâm bố chính của anh hiện nay lại quay về cả Phú Yên, chính cái nơi là nguồn gốc của nó ngày nào.

Chia tay chúng tôi lúc xế chiều, hai cha con anh lại vội vã kiểm tra những bầu sâm bố chính và bầu đinh lăng để kịp giao cho khách ở Đồng Nai. Phà Chợ Vàm lộng gió, mặt sông mênh mông êm đềm, chúng tôi mong anh cứ mãi mở lòng mênh mông như sông nước kia, mong ước mơ vườn thuốc với khoảng 500 loại cây nam dược của anh sớm thành hiện thực để cho thuốc nam của nước ta có thêm một điểm bảo tồn, để những lứa sinh viên có chỗ thực hiện tiếp đam mê.