Cẩn trọng với nấm độc

Chết vì nhầm nấm

Theo thống kê của Bệnh viện (BV) Bạch Mai, tại 3 tỉnh Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Cạn liên tiếp gần 10 năm liền có 340 người bị ngộ độc nấm. Trong đó 55 người tử vong, chiếm tỷ lệ 16,2% đều vì lý do ăn các loài nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón. Đáng chú ý có những ca ngộ độc nấm cả gia đình có 9 người thì 8 người tử vong.

Các ca ngộ độc nấm điều trị tại BV Bạch Mai

Riêng năm 2014, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận 14 ca bị ngộ độc nấm ở Thái Nguyên và Tuyên Quang chuyển về. Trong đó, 3 người tử vong, 10 người nguy kịch vì hôn mê và suy gan nặng. 14 bệnh nhân bị ngộ độc nấm chia thành 3 nhóm. Qua khai thác bệnh sử, các nạn nhân đều ăn loại nấm độc màu trắng, nấm mềm, mùi thơm dịu, nhìn giống với nấm thường vì thế nhiều người nghĩ không phải nấm độc.

Các loài nấm độc này có tên thông thường là nấm độc tán trắng (tên khoa học là Amanita verna) và nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa), là loại nấm có độc tính cao, tác dụng chậm. Các loại nấm này mọc hoang dại ở rừng, khe suối... Loại nấm này mọc nhiều vào mùa xuân và hè, mọc nhiều khi mưa xuống, rất khó phân biệt với các loại nấm không độc.

Do các biểu hiện luôn xuất hiện chậm nên các bệnh nhân đến viện muộn, sau 58 giờ họ mới được đưa đến viện, nên tình trạng rất nặng, viêm gan, suy gan rất nhanh và nặng nề. Trung tâm Chống độc đã huy động mọi nguồn lực, đưa ra những phác đồ điều trị tích cực nhất, chi phí điều trị lên tới 1,6 tỷ đồng nhưng nhiều bệnh nhân vẫn tử vong. Nếu tính riêng ngộ độc do loại nấm này thì tỷ lệ tử vong khoảng 50% hoặc cao hơn.

Tuyệt đối không ăn thử

Ths Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc khuyến cáo mới đây, hiện bắt đầu vào mùa nấm phát triểu nhiều, người dân tuyệt đối không nên hái nấm hoang dại ăn, kể cả nấm màu trắng, trông giống nấm thường... Cần phải lưu ý, kể cả các nhà khoa học bằng quan sát cũng vẫn có thể nhầm lẫn giữa nấm độc với nấm không độc. Tuyệt đối không ăn thử nấm.

Nấm độc tán trắng

Các chuyên gia chống độc trong nước và quốc tế cho rằng, khi đứng trước một loại nấm mọc hoang dại thì bạn không được ăn và không nên mất thời gian để quan tâm tới việc phân biệt nấm độc và nấm không độc. Vì việc phân biệt nấm độc và không độc ở cộng đồng với người dân là không thực tế và không khả thi, luôn có nguy cơ cao gây nhầm lẫn nguy hiểm.

Với loại ngộ độc nấm thường có biểu hiện ngộ độc chậm sau ăn trên 6 giờ: 24 giờ đầu nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy… Sau 1-2 ngày thì biểu hiện viêm gan rõ rệt, người mệt mỏi, vàng mắt, vàng da, kích thích sau đó hôn mê và tử vong. Việc điều trị cần cấp cứu, thải độc và giải độc sớm, hồi sức tích cực, rất tốn kém, vất vả và thường khoảng 50% bệnh nhân tử vong.

Trường hợp ăn nấm lạ có biểu hiện ngộ độc, nếu chưa nôn và vẫn còn tỉnh táo thì có thể uống nước và tự gây nôn, sau đó khẩn trương đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Nếu có than hoạt thì nên uống ngay với liều 1 gam/kg cân nặng (người lớn khoảng 40-50 gam).

Chú ý cần đưa cả những người cùng ăn nấm dù chưa có biểu hiện đến cơ sở y tế; mang mẫu nấm còn lại hoặc đã chế biến đến cơ sở y tế để sơ bộ xác định loại nấm. Cần giữ các nấm này cẩn thận để mang tới các bệnh viện tuyến cuối cùng, nơi có điều kiện để giúp xác định nấm độc.

Điều đáng lo ngại là với loại nấm độc nhất thì biểu hiện ngộ độc lại xuất hiện chậm sau ăn từ 6 giờ hoặc lâu hơn, khi đó các chất độc đã đi sâu xuống ruột và hấp thu vào máu, nên các biện pháp sơ cứu trở nên hạn chế. Với trường hợp này, người bệnh lúc đầu có nôn, tiêu chảy rất cần được nhanh chóng uống đủ nước Oresol, nước canh, nước rau luộc, nước quả hoặc nước khoáng. Bệnh nhân cần được khẩn trương tới cơ sở y tế gần nhất, sau đó nhanh chóng được chuyển tới cơ sở y tế có điều kiện cấp cứu hồi sức và giải độc đầy đủ.