Cần cơ chế khuyến khích đủ hấp dẫn

Dự án “Tiết kiệm năng lượng và sản xuất sạch hơn tại Việt Nam” - CPEE - được triển khai từ năm 2012 đến tháng 6/2017, tổng kinh phí thực hiện hơn 4 triệu USD do Quỹ Môi trường toàn cầu tài trợ. Mục tiêu dự án nhằm hỗ trợ nâng cao năng lực trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đối với các ngành công nghiệp tiêu thụ năng lượng lớn trong việc cải thiện hiệu suất năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính.

Hội nghị tổng kết dự án "Tiết kiệm năng lượng và sản xuất sạch hơn tại Việt Nam"

Dự án bao gồm 3 hợp phần: Xây dựng kế hoạch hành động năng lượng hiệu quả cho các ngành công nghiệp trọng điểm; Phát triển các nhà cung cấp dịch vụ năng lượng; Xây dựng năng lực cho quản lý chương trình, giám sát và đánh giá kết quả. Dự án đặt mục tiêu đạt được mức TKNL 360,4 nghìn TOE vào năm thứ 5 và đạt mức giảm phát thải khí nhà kính 1,25 triệu tấn CO2 vào năm thứ 5.

Sau hơn 5 năm triển khai, dự án đã đạt được những kết quả tích cực đối với những mục tiêu đã đặt ra. Tính đến thời điểm dự án kết thúc, đã có 3 Thông tư về kế hoạch hành động và định mức tiêu thụ năng lượng trên đơn vị sản phẩm được ban hành cho 3 ngành: hóa chất, đồ uống và nhựa. Thông tư về kế hoạch hành động và định mức tiêu hao năng lượng cho ngành giấy và bột giấy dự kiến sẽ ban hành trong năm 2017.

Trong khuôn khổ dự án, Chương trình thỏa thuận tự nguyện thí điểm về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được triển khai rất thành công với 7 doanh nghiệp tham gia ký kết thỏa thuận tự nguyện về tiết kiệm năng lượng với Tổng cục Năng lượng. Các doanh nghiệp đến từ các ngành, lĩnh vực khác nhau như: dệt may, giấy, đồ uống, thực phẩm... nằm ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam. Các doanh nghiệp đã cam kết cắt giảm mức tiêu hao năng lượng trên một đơn vị sản phẩm hoặc cam kết thực hiện theo số lượng các giải pháp tiết kiệm năng lượng được đề xuất sau kiểm toán chi tiết.

Đánh giá về những kết quả đạt được của dự án, ông Trịnh Quốc Vũ - Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Tiết kiệm năng lượng - Bộ Công Thương - khẳng định: “Dự án đã đạt được hoặc vượt so với mục tiêu đặt ra. Theo số liệu ước tính, năm 2017, dự án sẽ đạt mức tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính lần lượt là hơn 249.000 TOE (tấn dầu quy đổi) và hơn 933.000 TCO2. Dự án ngoài việc thực hiện truyền thông, phổ biến về thỏa thuận tự nguyện và dịch vụ năng lượng (ESCO) tới cộng đồng còn giúp đào tạo, nâng cao về ESCO với 75 chuyên gia từ các công ty cung cấp dịch vụ năng lượng”.

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Hội Khoa học công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam Nguyễn Đình Hiệp cho rằng, để thu hút doanh nghiệp tham gia và đàm phán các mục tiêu tham vọng hơn, cần có cơ chế khuyến khích đủ hấp dẫn, bởi có nhiều doanh nghiệp từ chối ký kết vì các khuyến khích không hấp dẫn doanh nghiệp.

Còn theo đại diện Trung tâm Tiết kiệm năng lượng TP HCM, cần phải có sự cam kết chính trị ở các cấp, đảm bảo có đủ nguồn lực triển khai và vận hành thỏa thuận tự nguyện trong thời gian dài. Cụ thể như nguồn lực tài chính, kỹ thuật, nhân lực... Các thỏa thuận tự nguyện này cũng phải được cam kết ổn định và các ưu đãi sẽ được duy trì...

Cùng quan điểm trên, các chuyên gia đến từ Ngân hàng Thế giới (WB) cũng cho rằng, việc nâng cao sử dụng năng lượng hiệu quả, tiết kiệm sẽ có tác động tốt tới hoạt động sản xuất. Việt Nam có thể tiết kiệm 11% năng lượng, tương đương 11 GW trong tương lai nếu có sự đầu tư thích hợp cho sử dụng năng lượng.